Download fulltext
232a

A European Social Union: Unduly Idealistic or Inevitable? Frank Vandenbroucke ABSTRACT This article summarises a lecture delivered at the EIB on 5 March 2015 idea of Union The main argument is that basic consensus social model has become an existential necessity for EU must be reached respective roles institutions and national governments in policy general objectives standards Greek crisis which not resolved moment writing highlights complexity challenge but also its urgency To illustrate potential such reference made to report published by think tank Friends Europe ‘Unequal Europe: Recommendations more caring EU’ Reference some elements recent ‘Towards Economic – Convergence Prosperity Cohesion’ Presidents five major Institutions known as Five Presidents’ Report shows growing awareness need incorporate dimension our thinking future However underestimates education agenda confronts Finally it argued drama illustrates first foremost ‘deficit common purpose’ rather than democratic deficit sense purpose notably with regard essential Eurozone survive * Professor Katholieke Universiteit Leuven 2 founding fathers project were convinced economic integration would contribute development prosperous welfare states leaving concerns essentially level History proven them wrong least until mid-2000s experience forces us reconsider question: how can successful union flourishing states? It obviously necessary restore growth this short-term cannot isolated from imperative develop concept i e should state itself restoring sovereignty Member States strictly confining role monetary call heard option unless we are ready trade illusions Hence coherent conception even if may like expression core summarized follows: support systemic their key functions; guide substantive indicating ways means implement left due respect different historical legacies ‘social union’ does refer separate pillar added existing pillars aims clarify what point One could say describes contract’ needs between citizens Rather focusing terminology contribution about political communication let alone marketing my aim here focus Although sound unduly idealistic not: allows piecemeal progress often characterizes politics I will relate Completing Europe’s Monetary now been 1 discuss globo only show serve benchmark direction take incomplete so conceived desirable partly based functional implications Well-known theory explains benefits drawbacks unification terms trade-offs Members currency area confronted trade-off symmetry flexibility Symmetry refers movements was drafted Institutions: commission Council Central Bank Eurogroup Parliament 3 output wages prices Flexibility relates wage interregional international labour mobility determine country’s internal adjustment capacity case asymmetric shock Less necessitates flexibility: less there countries single – g productivity greater required adaptability order beneficial In traditional textbook analysis ‘adaptability’ understood mainly and/or There second trade-off: shocks absorbed through fiscal transfers member then reduced Obviously they permanent temporary reversible require readiness organise solidarity among members Since 2008 have learned description these insufficient understand Design failures EMU unstable fragile: lacked both banking central bank lender last resort President’s adds Euro stabilisation function Indeed indispensable one functions stabilization times implies way other remains very generic Admittedly raises complex technical questions options pursued therefore urgent Fundamentally completion (which issues mutual insurance) organization kind insurance against adverse circumstances) signals acute organize requires trust Solidarity basis rational most individuals engage do each sufficiently quality fabric deliver competitiveness public finances What since exposure market produced discipline On contrary implemented invited ‘lack discipline’ We witnessed divergence convergence lead visible hand pursues increases Moreover coordinate increases: effective note arguing mark departure current principles practice Six-Pack Macroeconomic Imbalance Procedure2 deliberate attempts strengthen set legislative measures bundled into ‘six pack’ regulations introduced 2010-2011 introduce macroeconomic surveillance Procedure part Six-Pack; specific mechanism identify risks early 4 makers But put one-sided emphasis account deficits addressed surpluses organized instead around instance ‘golden rule’ linking acknowledge positive results come coordinated bargaining within Instead encouraging decentralization collective steps encourage facilitate coordination tables proposal linked revamp systems bargaining: proposes system ‘Competitiveness Authorities’ thereby referring Belgium example good happens Belgian watchdog embedded derives authority precisely being parcel ‘good practice’ broadened embedding authorities Bearing mind observations importance across return long-term catch-all concept: includes regulated markets absorbing mechanisms Kurzarbeit Germany3 highly skilled versatile force All features provide achieve combined according preferences For ‘high road’ skills work opposed ‘low mere deregulation At sight might irrelevant various arrangements adopted sustainable union: seen functionally equivalent models long yield workers responsiveness constraints all regulation equally well National much policies matter concern choice relegated totally domain That mean counsel detail limit diversity accommodated details fundamental parameters Neither nor socially neutral choices implied upon participating proposals remain vague timid recognition fact ‘standards prevent emergence harmful imbalances correct already place makes possible German firms reduction activity diminish regular working hours (instead firing them) compensation paid security markets’ combine make operational Here important homework Marianne Thyssen Commissioner Employment Affairs Integration EU28: ‘balancing act’ Some arguments favour active apply whole well-known holds without harmonisation induces downward pressure advanced past spectre large-scale dumping never materialized today’s enlarged blatant cases illegal conditions exploitation occur resulting interplay gaps domestic implementation employment protection legal absence heterogeneous group crucial condition opinion accept migration fit order; undermine Whether minimum protected context free movement services salient Reconciling four freedoms cohesion industrial relations insurmountable feasible: Unequal suggests practical initiatives balancing act just Both openness (under certain conditions) types shared notion foregoing discussion two perspectives pan-European upward scale needed sustain rights improve own lives State nationals; patients benefit under medical care residence income redistribution balance obligations dual perspective inherently multifaceted no denying imply certainly short term legitimacy depends avoid negative words zero-sum game yet virtuous circle Sustaining primary objective As revisit goals Treaty Rome 1957: simultaneous pursuit 6 (through gradual states) Union) optimistically assumed supranational cooperation together instruments raising standard living later brought EU’s ‘economic territorial’ policy) boost create convergence; redistribute fruits while remaining prerogative Consecutive enlargements demanding ‘the dynamics convergence’ associated enlargement others same time forms far no-go Over few years displayed exact opposite scenario convergence: increasing Excessive threaten excessive risk caught trap: badly when becoming difficult vicious cycle investment How whereby enhanced? (i cohesion) presupposes human capital driver prosperity ECB (2015) mentioned investing pursue OECD PISA tests indeed huge disparity youth weak average scores Romania Bulgaria Greece Slovakia; mediocre Portugal Italy Spain number countries; relatively high Finland Ireland Netherlands Estonia Germany Poland particular Southern compared recognises challenge: 2020 singles out school-leavers headline targets Commission developed comprehensive training issued excellent recommendations modernization educational carry sufficient weight highest levels decision-making setting budget priorities Real expenditure lower 2013 before 10 including those spending measured simplistic education; seems hard significantly disinvesting 7 Figure 1: worrying displays data evolution real black bars compare country over 2006-2008 (deflated GDP deflator): 25 review decline 29% Hungary 18% 16% Latvia 15% 14% Meanwhile significant increase 10% Denmark Czech Republic Luxemburg Slovakia (always comparing 2006- 2008) demography plays role: grey demographic change calculating per inhabitant younger 19 old Per young diminished ‘only’ 12% Hungary; contrast 21% effort spectacular taking With generating further Data retrieved Eurostat website; author’s calculations Successful well-designed complementarity ‘developing capital’ activation ‘protecting (cash health care) (notably wages) Based Hemerijck Palier (2011) called EU-wide ‘Social Investment Pact’ Package launched February presents similar thus provides orientation ‘package’ ‘pact’ pact underscores reciprocity required: -60% -40% -20% 0% 20% 40% 60% United Kingdom Slovenia Lithuania France Sweden Austria Luxembourg vs 2006-08 Spending % demogr adj 8 committed respond Simultaneously efforts –notably experiencing budgetary problems supported tangible When reforms reform Alas dramatic earlier removed today Surprisingly useful unifying barely Report: adequate passing child gap construction clear-cut outlined precondition: build stronger corollary amongst democratically elected inevitably protracted negotiations going extremely find compromise democracies spirit democracies; maintain agree burden sharing commonly agreed extent domains pooled constitutes underestimated clearly rethink institutions: organizes management invites polarisation escalation More processes go contention problem ‘democratic deficit’ Institutions; References F B Needs Pact OSE Paper Series Opinion paper No May Brussels: Observatory From muddling Marin (ed ) Future Welfare Global Ashgate: Aldershot UK pp 433 464 (downloadable version Euroforum Policy www kuleuven be/euroforum) Final HighLevel Group Union’ Brussels Spring J -Cl Juncker close D Tusk Dijsselbloem M Draghi Schultz June euro area: evidence Bulletin Issue 30-45

Download fulltext
243

Christen-Democratische Reflecties – jg.4 – nr. 1 – maart 2016
Met bijdragen van
Frank Vandenbroecke, Gunter Maes, Ive Marx,
Caroline Deiteren, Wim Coumans, Ides Nicaise,
Bea Van Robaeys en Meryem Kanmaz, Philippe Van
Parijs en Yannick Vanderborght, Rogier De Langhe.
Armoede &
Sociaal Beleid
CDR – Christen-Democratische Reflecties
jg.4, nr.1, maart 2016
Redactieraad
Wouter Beke
Cornelis Bos
Benjamin Dalle
Jan De Maeyer
Niko Gobbin
Geert Janssens
Frank Judo
Annemie Lemahieu
Maxime Penen
Jan Smets
Ingrid Vanden Berghe
Mieke Van Hecke
Abonnement
Jaarabonnement (3 nummers): leden CD&V: € 15, niet-leden: € 25
Apart nummer: leden CD&V: € 10, niet-leden: € 20
Website
http://ceder.cdenv.be
ISSN
2034-6964
Verantwoordelijke uitgever
Niko Gobbin, Directeur CEDER, Wetstraat 89, 1040 Brussel
De maatstaven: je hebt een heel dashboard nodig
‘Ongelijkheid’ en ‘armoede’ kan je op meerdere manieren invullen. Interesseren we ons
vooral voor absolute armoede, d.w.z. gaat het erom dat mensen essentiële basisbehoeften
moeten kunnen voldoen? Of bekijken we armoede relatief, als maatschappelijke
uitsluiting die, bijvoorbeeld, ontstaat wanneer het inkomen van mensen veel lager ligt
dan de gemiddelde inkomens rond hen? Interesseren we ons aan de mate waarin mensen
vooruitgang kunnen realiseren doorheen de tijd, of kijken we vooral naar de verhouding
tussen de inkomens hier en nu? Gaat onze aandacht vooral naar de verhouding tussen
topinkomens en gemiddelde inkomens, of naar de verhouding tussen de gemiddelde
inkomens en de laagste inkomens? Al deze maatstaven zijn zinvol. Om de sociale situatie
in een land te beoordelen, heb je een heel dashboard nodig in plaats van één enkele
indicator. In deze bijdrage zoom ik vooral in op armoede bij gezinnen met kinderen, en
beperk ik de cijfers tot wat essentieel is voor mijn betoog. De lezer vindt een volledig
dashboard over armoede en kinderarmoede in het laatste Vlaamse Jaarboek Armoede.1
Frank Vandenbroucke
Sociale ongelijkheid en beleid:
de Belgische case
Deze bijdrage focust op sociale ongelijkheid in België en de rol van het sociaal
beleid. Ze heeft niet de pretentie volledig te zijn; belangrijke instrumenten en
beleidsdomeinen blijven buiten beeld. Ik heb het over de rol van sociaal beleid,
maar verwijs slechts oppervlakkig naar de rol van het fiscale beleid. Ik bespreek
niet de gezondheidszorg, noch het onderwijs, alhoewel beide cruciaal zijn in
een sociale toekomstvisie.
De Belgische case illustreert een algemene vaststelling, waarmee ik begin:
er zijn geen ‘ijzeren wetten’ die in alle landen onweerstaanbaar tot dezelfde
ontwikkeling leiden. Als het gaat over ongelijkheid, moeten we simplismen
vermijden, zowel inzake de maatstaven voor ongelijkheid, als inzake de
verklaring voor ongelijkheid en de gevolgen ervan.
1
D. Dierckx, J. Coene, P. Raeymaeckers, M. van der Burg (red.), Armoede en sociale uitsluiting. Jaarboek 2015, Acco,
Leuven-Den Haag, 2015. Hoofdstuk 1 van het Jaarboek geeft een zeer volledig overzicht van vaststellingen m.b.t. kinderarmoede,
inbegrepen vaststellingen inzake gezondheid, huisvesting, vrije tijd…; andere hoofdstukken gaan in op de
rol van onderwijs, lokaal beleid en lokale overlegplatformen, en de arbeidsmarkt.
Sociale ongelijkheid en beleid: de belgische case 9
De verklaring: geen ijzeren wetten
Vele factoren dragen bij tot ongelijkheid. Deze factoren verschillen van land tot land, en
landen kennen sterk uiteenlopende ontwikkelingen. Om de evolutie van de ongelijkheid
te begrijpen, moet je zowel naar kapitaalmarkten als naar arbeidsmarkten kijken.
Het gaat om economische en technologische evoluties die lonen en werkgelegenheid
beïnvloeden. Het gaat ook om machtsverhoudingen, om normen en gedragscodes,
die het loon- en beloningsbeleid in bedrijven bepalen. Het gaat om de manier waarop
mensen huishoudens vormen. En het gaat om belastingen en uitkeringen, dus om
politieke keuzes.
In zijn laatste boek over ongelijkheid stelt de Britse econoom Anthony Atkinson
dat de geschiedenis zich beter laat interpreteren aan de hand van episodes dan aan de hand
van langlopende trends. Er zijn geen wetmatigheden die in alle landen hetzelfde patroon
creëren.2 Atkinson biedt zo een verfrissend antidotum tegen het geloof dat toenemende
ongelijkheid het gevolg is van ‘ijzeren wetten’. Dat is helaas vaak de lezing van Piketty’s
‘Kapitaal in de 21ste eeuw’, waarbij het verschil tussen het rendement van kapitaal, r, en
de economische groei, g, een magische formule wordt die toenemende ongelijkheid
voorspelt. Piketty onderlijnt nu zelf dat de fameuze ‘r-g’ niet de belangrijkste verklaring
biedt voor veranderingen in de inkomens- en vermogensverdeling, dat het niet gaat
om een wet, en dat overtuigingen en politiek cruciaal zijn.3 Het werk van Piketty is
baanbrekend, en hij beklemtoont terecht het belang van belastingen op vermogens en
winsten. Maar de wereld is complex: inzake inkomensongelijkheid, verwijst Piketty
op de eerste plaats naar onderwijs en niet naar het centrale thema uit zijn eigen werk,
vermogen.
De gevolgen: een complex verhaal van vicieuze cirkels
Precies omdat de wereld complex is, moeten we ook opletten met simplistische verhalen
over de gevolgen van ongelijkheid. In het verleden werd vaak gesteld dat samenlevingen
die een sterke herverdeling organiseren, economisch minder goed presteren. Dat klopt
niet. Als een tegenreactie tegen deze foute stelling, zijn voorstanders van herverdeling
vervolgens gaan beklemtonen dat een gelijke inkomensverdeling leidt tot allerlei
gunstige effecten voor de hele samenleving, niet alleen inzake economische groei,
maar ook inzake gezondheid, criminaliteit, onderling vertrouwen… Gelijkheid is
dus goed voor iederéén. Deze verleidelijke stelling is extreem doorgetrokken in The
Spirit Level van Wilkinson en Pickett.4 Hun werk is goed bedoeld, maar biedt helaas
2
A.B. Atkinson, Ongelijkheid. Wat kunnen we eraan doen?, Uitgeverij Polis, 2015.
3
Th. Piketty, Putting Distribution Back at the Center of Economics: Reflections on ‘Capital in the Twenty-First Century’,
Journal of Economic Perspectives, Vol 29, No 1, pp. 67-88, Winter 2015. 4
R. Wilkinson en K. Pickett, The Spirit Level. Why more equal societies Almost Always do better, London, Allen Lane, 2009.
10 Sociale ongelijkheid en beleid: de belgische case
slechte wetenschap, want is gebaseerd op simpele correlaties die een indruk creëren
maar weinig bewijzen. De realiteit is zo complex dat je ook andersluidende correlaties
kan ontdekken. Het pleidooi voor herverdeling dat op deze reeks van ‘gunstige
consequenties’ steunt, is dus fragiel. Om robuust te zijn en echt houvast te bieden, moet
een pleidooi voor herverdeling gebaseerd zijn op waarden: normatieve uitgangspunten
die houvast bieden in een complexe wereld.
Een uitgangspunt waar nogal wat mensen het mee eens zijn, is dat van de ‘gelijke
kansen’: mensen moeten gelijke kansen krijgen om hun leven te ontplooien. Een beleid
van ‘gelijke kansen’ wordt veelal gesteld tegenover een beleid dat ‘gelijke uitkomsten’
nastreeft. ‘Gelijke kansen’ zijn een goed uitgangspunt, maar het moet wel consequent
doorgedacht worden. Een correcte opvatting over gelijke kansen veronderstelt dat je
een onderscheid maakt tussen keuzes die mensen maken en omstandigheden waarin
ze leven. Voor keuzes die mensen bewust maken, kan je ze verantwoordelijk houden:
grijpen ze de kansen die voorliggen of grijpen ze hun kansen niet? Er zijn echter
omstandigheden waar we mensen niet verantwoordelijk voor houden, zoals handicap
en ziekte of onvrijwillige werkloosheid.
Daarmee is het maatschappelijke debat over de grens tussen ‘keuze en
eigen verantwoordelijkheid’ enerzijds en ‘omstandigheden buiten de eigen
verantwoordelijkheid’ natuurlijk niet uitgeput. De plaats waar je wieg stond en de
aangeboren talenten die je meegekregen hebt, zijn ook omstandigheden die je niet kiest.
Hoe deze grens bepaald wordt, waar de verantwoordelijkheid van het individu begint
en waar de verantwoordelijkheid van de samenleving begint, is de essentie van het
sociaal contract. Bovendien wordt sociale politiek ook gemotiveerd door mededogen
omwille van de erge en blijvende gevolgen die verkeerde keuzes kunnen meebrengen,
zelfs wanneer je mensen daarbij een fout kan aanwrijven: op basis van alléén een strikte
verantwoordelijkheidsethiek kan je geen sociaal beleid voeren.5
Het belangrijkste punt dat ik hier echter wil onderlijnen, is dat ‘gelijke kansen’ ook
een zekere mate van ‘gelijke uitkomsten’ veronderstellen. Dit wil zeggen: herverdeling
van uitkomsten, los van de verantwoordelijkheidsvraag. Denk aan gezinnen met
kinderen: zelfs al zou ‘gelijkheid in kansen’ rechtvaardigen dat gezinnen waarvan de
ouders hun kansen gegrepen hebben het veel beter stellen dan gezinnen waarvan de
ouders kansen lieten liggen, dan nog is er een probleem. De uitkomsten van vandaag zijn
bepalend voor het speelveld van morgen: opgroeien in zeer ongelijke omstandigheden
hypothekeert de kansengelijkheid voor de kinderen. Ongelijkheid wordt zo een vicieuze
cirkel.
5
Ik heb dit iets meer toegelicht in F. Vandenbroucke, F., met K. Lievens, Wederkerigheid: niet vanzelfsprekend, wel
hard nodig. In: Janssens P. (red.), Voor wat hoort wat. Naar een nieuw sociaal contract. Antwerpen, De Bezige Bij, 2011,
pp. 19-76.
Sociale ongelijkheid en beleid: de belgische case 11
Het laatste rapport van de OESO beklemtoont dit sterk, met name inzake
onderwijs. Kinderen van maatschappelijk succesvolle ouders doen het in het algemeen,
in alle landen, beter in het onderwijs dan kinderen van minder succesvolle ouders. De
mate waarin de sociale achtergrond van kinderen hun onderwijsresultaten bepaalt
verschilt echter sterk van land tot land en de OESO stelt vast dat in landen met een
ongelijke inkomensverdeling de ‘overerving van onderwijssucces’ sterker is dan in
landen met een meer gelijke inkomensverdeling. In de meer ongelijke landen halen
kinderen uit zwakkere groepen voordeel uit het onderwijsaanbod, bijvoorbeeld omdat
ze minder toegang hebben tot het beste onderwijs. De OESO besluit daaruit dat een
combinatie van verstandig investeren in onderwijs en goed herverdelingsbeleid gunstig
is voor het algemene kennis- en vaardigheidspeil van de bevolking, en daarom goed voor
de toekomstige economische groei. Zo komt de OESO uit bij een goed gedocumenteerd
pleidooi dat herverdeling goed is voor economische groei. Negatief vertaald: wie
welvaart en sociale vooruitgang nastreeft moet vicieuze cirkels van ongelijkheid
voorkomen of – waar ze bestaan – breken. Ik denk dat deze OESO-boodschap, ondanks
de relatief gelijke inkomensverdeling in ons land en onze relatief goede economische
groeiprestaties, bijzonder relevant is voor hardnekkige vormen van ongelijkheid waar
België en zijn regio’s mee worstelen: dit zijn typische ‘vicieuze cirkels’. Tegelijkertijd
past hier een bijkomende waarschuwing: de overerving van ongelijkheid is niet alleen
een zaak van geld. Het culturele kapitaal dat kinderen van thuis uit meekrijgen en de
aspiraties die in hun opvoeding gelegd worden spelen een grote rol in schools succes.
Beleid dat echte gelijke kansen wil creëren, moet daar oog voor hebben.7
België: goed en slecht nieuws
Op basis van een algemene ongelijkheidsmaatstaf, de Gini-coëfficiënt8, is de
inkomensongelijkheid in België laag. In tegenstelling tot vele andere landen lijkt ze
tijdens de voorbije tien jaar ook niet toegenomen. Ook is er in de inkomensverdeling
een ‘middengroep’ die qua omvang en inkomensaandeel eerder stabiel lijkt: voor zover
we aanduidingen hebben van een afkalving van de middengroep, gaat het om beperkte
6
OECD, In it together. Why less inequality benefits all, Paris, 2015 7
Marc De Vos legt daarop zeer sterk de nadruk in Ongelijk maar fair. Waarom onze samenleving ongelijker is dan we vrezen,
maar rechtvaardiger dan we hopen, Lannoo Campus, 2015. Maar hij onderwaardeert andere factoren die invloed hebben
op de kansen van kinderen. Zijn klemtoon op de rol van ‘menskapitaal’ krijgt daardoor als het ware opnieuw de status van
een ‘ijzeren wet’ die de hele analyse overheerst.
De Gini-coëfficiënt is een getal waarin de mate van ongelijkheid van ontwikkelingen en verschijnselen wordt uitgedrukt.
Meestal wordt ze gebruikt om inkomensongelijkheid te meten, maar ze kan toegepast worden om elke vorm van
ongelijke verdeling te meten. Het gaat altijd om een getal tussen 0 en 1 waarbij 0 de ‘perfecte gelijkheid’ is en 1 de ‘perfecte
ongelijkheid’. Bijvoorbeeld: voor inkomensongelijkheid duidt ‘0’ een situatie waarin iedereen hetzelfde inkomen heeft en
‘1’ op een situatie waarbij één iemand al het inkomen heeft en de rest geen inkomen.
12 Sociale ongelijkheid en beleid: de belgische case
verschuivingen.9 Het Belgische mediane inkomen, waarrond de middengroep zich
situeert, is in het verleden stelselmatig toegenomen. Het daalde even in de nasleep van
de crisis, maar ligt intussen weer boven het niveau van voor de crisis. Dit is allemaal
goed nieuws en het houdt ongetwijfeld verband met de relatief beperkte impact van de
laatste crisis, de zeer gelijke verdeling van de lonen (weinig landen hebben zo’n gelijke
loonverdeling, met zo weinig mensen die aan een laag loon werken), en de omvang van
de sociale uitgaven in België. In een vergelijkend Europees perspectief liggen die eerder
hoog. Tijdens de crisis speelden tijdelijke werkloosheidsuitkeringen ook een belangrijke
rol als schokdemper. In al deze factoren is de rol van het sociaal overleg belangrijk.
In de internationale literatuur wordt gewezen op technologische en economische
trends die de positie van de middenklasse op de arbeidsmarkt aantasten. Het gaat
bijvoorbeeld om de teloorgang van jobs die wel een zeker vakmanschap veronderstellen
maar toch routinejobs zijn, en dus vatbaar zijn voor automatisering en ‘offshoring’.
In een iets breder perspectief gaat het om nieuwe ontwikkelingen in de diensten- en
kenniseconomie, waardoor druk ontstaat om de organisatie van jobs flexibeler in te
vullen en individuele vaardigheden en kennis veel belangrijker worden: verschillen
tussen mensen in individuele ‘economische productiviteit’ worden daardoor sterker
uitvergroot dan vroeger en de loonspanning neemt toe. We mogen aannemen dat deze
krachten ook in België aan het werk zijn, maar hun zichtbare impact op de positie van
de middenklasse in de Belgische inkomensverdeling is dus beperkter dan elders: het
sociaal overleg houdt de loonspanning in de hand; met de dienstencheques wordt een
bodem gelegd onder het loon dat aangeboden kan worden voor laaggeschoold werk in
de diensteneconomie.10
Tegenover dit positieve beeld staan echter ook andere vaststellingen. De
middengroep is stabiel, maar de groep onder de brede middengroep is groot in een
vergelijkend Europees perspectief. Het gaat om de groep waarvan het inkomen lager
is dan 60% van het mediane inkomen, wat we hier hanteren als ondergrens voor de
middengroep. Met andere woorden, het gaat om de groep die, op basis van Europese
definities, omwille van een laag relatief inkomen het risico loopt om uitgesloten te
worden van de hoofdstroom in de samenleving, of, nog anders gezegd, een armoederisico
kent. Dat is een paradoxale vaststelling: België heeft een gelijke inkomensverdeling,
Ik volg hierbij een indeling die Sarah Kuypers en Ive Marx hanteren. De brede middengroep situeert zich tussen 60%
en 200% van het mediane inkomen; de ‘kern’ van de middengroep situeert zich tussen 80% en 120% van het mediane
inkomen; rond die kern kan je dus een ‘lagere’ en een ‘hogere’ middengroep identificeren. Zie S. Kuypers en I. Marx,
Social concertation and middle class stability in Belgium, mimeo. 10 Critici van de dienstencheques vinden dit stelsel een veel te duur gunstregime voor de middenklasse; zie I. Marx
en D. Vandelannoote, Want aan eenieder die heeft, zal gegeven worden: het Belgische systeem van dienstencheques,
in Belgisch Tijdschrift voor Sociale Zekerheid, 2de trimester 2014. Ik denk dat men in de voorbije periode 2005 – 2010
de prijs van de dienstencheques sneller had moeten aanpassen, maar ik verschil van mening met deze critici over de
maatschappelijke betekenis van de dienstencheques; zie daarover F. Vandenbroucke, Dienstencheques: een vraagstuk
van erkenning, S&D, Jaargang 72, nummer 1, Februari 2015, pp. 32-41
Sociale ongelijkheid en beleid: de belgische case 13
relatief hoge sociale uitgaven, maar scoort niet goed qua relatieve armoede. De eerder
hoge armoedecijfers zijn ook relatief stabiel gebleven, zowel in goede als in slechte
economische tijden. Tegelijkertijd is er een opmerkelijke evolutie binnen de groep
met een armoederisico: het armoederisico van ouderen daalt, het armoederisico van
gezinnen met kinderen vertoont een stijgende trend en ligt ook relatief hoog in een
vergelijkend Europees perspectief. Dat is slecht nieuws, want het voorspelt vicieuze
cirkels van ongelijkheid in uitkomsten en ongelijkheid in kansen.
Onder de oppervlakte van een gelijke inkomensverdeling en een stabiele
middengroep wordt België gekenmerkt door nog vier andere vormen van ongelijkheid:
1) de regionale ongelijkheid;
2) de grote inkomenskloof tussen gezinnen waarvan de volwassenen een
zwakke band met de arbeidsmarkt hebben en gezinnen met een sterke band
met de arbeidsmarkt. Deze inkomenskloof heeft bovendien een grote impact,
omdat een groot aandeel Belgische kinderen leeft in gezinnen met een zeer
lage werkintensiteit, enerzijds, en een zeer hoge werkintensiteit anderzijds.
Daarom spreek ik in de volgende sectie over een ‘dubbele polarisatie’11;
3) de ongelijkheid tussen mensen die niet in België geboren zijn en mensen die in
België geboren zijn;
4) de ongelijkheid in onderwijskansen – ondanks onze gelijke inkomensverdeling.
Deze vier dimensies van ongelijkheid vind je ook in andere landen, maar in België
zijn ze zeer uitgesproken. Om de relatief hoge Belgische armoedecijfers, met name
onder gezinnen met kinderen, te begrijpen moet je deze vier dimensies in de rekening
brengen: zij spelen daarin een grote rol. Ik illustreer de tweede en de derde vaststelling
eerst samen met kerncijfers in Tabel 1, en zoom in de volgende sectie in op het tweede
punt, de ‘dubbele polarisatie’. Tabel 1 toont dat de inkomenskloof tussen huishoudens
met zeer hoge werkintensiteit en huishoudens met zeer lage werkintensiteit in België
duidelijk groter is dan het gemiddelde in Europa, en dat de verdeling van de bevolking
over deze huishoudens ook meer gepolariseerd is. Tabel 1 illustreert ook dat het
armoedecijfer voor niet-Europese migranten in België duidelijk hoger ligt dan het
gemiddelde van Europa.
11 Deze kloof is in vele landen groot, en is in vele Europese landen ook gegroeid, wat één van de redenen waarom de armoede
onder niet-ouderen in nogal wat landen toenam, ook al voor de crisis. We bespreken dat niet in deze bijdrage. De klemtoon
ligt hier op het feit dat deze kloof in België uitzonderlijk groot is. Voor een bredere analyse zie F. Vandenbroucke en D.
Rinaldi, Social inequalities in Europe – The challenge of convergence and cohesion. In: Vision Europe Summit Consortium
(eds.): Redesigning European welfare states – Ways forward, Gütersloh (http://www.vision-europe-summit.eu/); en B.
Cantillon en F. Vandenbroucke, Reconciling Work and Poverty Reduction. How successful are European welfare states?,
Oxford, Oxford University Press, 2014
14 Sociale ongelijkheid en beleid: de belgische case
Armoederisico bij personen beneden 18 jaar volgens werkintensiteit van het huishouden:
België EU27
Zeer hoge werkintensiteit 3,3 6,3
Hoge werkintensiteit 9,1 13
Medium werkintensiteit 21,5 27,5
Lage werkintensiteit 46,4 49,9
Zeer lage werkintensiteit 76,3 67,2
Verdeling van de bevolking beneden 18 jaar over huishoudens volgens werkintensiteit:
België EU27
Zeer hoge werkintensiteit 48 41
Hoge werkintensiteit 20 21
Medium werkintensiteit 13 21
Lage werkintensiteit 5 6
Zeer lage werkintensiteit 13 10
Armoederisico bij volwassenen (18 en ouder) volgens geboorteland:
België EU28
EU28, niet rapporterend land 19 19,9
Buiten EU28 44,7 30,4
Rapporterend land 11,1 15,2
Tabel 1. Inkomensarmoede: opvallende verschillen tussen België en het Europese gemiddelde.
Alle cijfers zijn percentages. De betekenis van werkintensiteit wordt uitgelegd in voetnoot 12.
Bron: website Eurostat.
Dubbele polarisatie
Het profiel van de Belgische gezinnen met kinderen die een financieel armoederisico
kennen, is anders dan het profiel van dergelijke gezinnen in andere Europese landen: een
ongewoon groot aandeel van deze kinderen leven in gezinnen waarvan de volwassenen
weinig of niet actief zijn op de arbeidsmarkt. Onze arbeidsmarkt speelt daarin een cruciale
rol, maar het gaat niet alleen om de arbeidsmarkt maar ook om de doelmatigheid van onze
sociale bescherming. We hebben te maken met een dubbele polarisatie: enerzijds leven
12 De ‘werkintensiteit van het huishouden’ is een indicator die Eurostat opstelt op basis van de SILC-enquête. De indicator
meet de tijd die de volwassen leden van het huishouden (de leden van 20 tot 59 jaar oud) besteed hebben aan betaalde arbeid
gedurende het jaar voorafgaand aan de enquête; die tijd wordt uitgedrukt in verhouding tot de tijd die deze volwassenen
hadden kunnen besteden aan betaalde arbeid. Bijvoorbeeld, indien alle volwassenen ononderbroken en voltijds aan het
werk waren is het percentage 100%; indien géén van de volwassenen gewerkt heeft (zelfs geen enkele maand), is het
percentage 0%.
Sociale ongelijkheid en beleid: de belgische case 15
veel Belgische kinderen in gezinnen met een zeer lage werkintensiteit12, anderzijds is het
armoederisico van dergelijke gezinnen in België zeer groot, terwijl het armoederisico
in gezinnen met een hoge werkintensiteit laag is. Daardoor is de kloof tussen de haves
en de have not’s diep in ons land, zowel wat betreft de arbeidsmarktparticipatie als wat
betreft de gevolgen van arbeidsmarktparticipatie voor armoede. Dit is uitgesproken het
geval in Wallonië. In Vlaanderen leven veel minder kinderen in gezinnen met een zeer
lage werkintensiteit, maar hun relatieve armoederisico is ook erg hoog.13
Deze dubbele polarisatie hangt samen met een bredere vaststelling: zeer veel
Belgen in de leeftijd tussen 20 en 59 jaar leven in ‘werkloze huishoudens’, meer dan
wat je zou verwachten op basis van de individuele werkloosheidscijfers. Werk en
werkloosheid worden in België dus zeer scheef verdeeld over de huishoudens. De meest
plausibele verklaring hiervoor is de volgende: op onze arbeidsmarkt is de individuele
participatiekloof tussen mensen met een ‘sterk profiel’ en mensen met een ‘zwak profiel’
(in termen van opleiding, afkomst, leeftijd) zeer groot, groter dan in andere landen.
Bij huishoudens met twee volwassenen, vind je volwassenen met ‘zwakke profielen’
vaak samen, om de zeer evidente reden dat ze uit hetzelfde milieu komen, net zoals je
mensen met ‘sterke profielen’ vaak samen vindt. Gezinsvorming versterkt dus nog eens
de grote individuele kloof tussen ‘sterk’ en ‘zwak’ op de Belgische arbeidsmarkt. Bij
alleenstaanden vindt je in België meer dan in vele andere landen mensen met een zwak
profiel t.a.v. de arbeidsmarkt. Het samenspel van deze factoren verklaart het hardnekkig
hoge aantal ‘werkloze huishoudens’ in ons land.14
Aan de wijze waarop gezinnen gevormd worden, kan een overheid weinig doen.
Aan de kansen voor laaggeschoolden op de arbeidsmarkt wel. Dit is geen nieuw thema
in het Belgisch beleid, maar het is wel tijd voor nieuwe impulsen en meer ambitie op dit
vlak.
13 Cijfers voor 2010 leren het volgende. Wallonië wordt gekenmerkt door een groot aandeel kinderen die in een gezin met
een zeer lage werkintensiteit leven (ongeveer één vijfde van de kinderen). Wallonië wordt tegelijk ook getypeerd door een
erg hoog armoederisico voor deze gezinnen (88%). Daartegenover staat een erg gering armoederisico voor kinderen die
leven in gezinnen met een zeer hoge werkintensiteit, beduidend lager dan het EU-niveau: 3% voor Wallonië tegenover 7%
voor de EU27. Deze twee kenmerken samen houden een ‘dubbele polarisatie’ in. De betere score van Vlaanderen inzake
kinderarmoede kan hoofdzakelijk worden verklaard door (1) een uitermate gering armoederisico van gezinnen met een
zeer hoge werkintensiteit (2%); (2) een vrij klein aandeel kinderen die in een gezin leven met zeer lage werkintensiteit (7%,
tegenover 20% in Wallonië); maar (3) daartegenover staat dat het armoedecijfer van kinderen in deze gezinnen, evenals
in Wallonië, erg hoog is (63%). Dit wijst erop dat er ook in Vlaanderen een niet te verwaarlozen ruimte voor verbetering
bestaat om de kinderarmoedegraad te verminderen. Ter illustratie: als de armoedegraad van de gezinnen met zeer lage
werkintensiteit identiek was aan die in Denemarken, dan zou de ‘totale’ kinderarmoedegraad in Vlaanderen dalen met één
procentpunt. Voor verdere analyse, zie Guio, A.-C., Vandenbroucke, F., & Vinck, J., Kinderarmoede hoger op de politieke
agenda plaatsen: enkele cijfers om beter te begrijpen wat er op het spel staat. In I. Pannecoucke, W. Lahaye, J. Vrancken &
R. Van Rossem (Eds.), Armoede in België. Jaarboek 2015, Ghent, Belgium: Academia Press, 2015, pp. 113-140; en F. Vandenbroucke,
en J. Vinck, Child poverty risks in Belgium, Wallonia and Flanders: Accounting for a worrying performance.
Belgisch Tijdschrift voor Sociale Zekerheid, 57(1), 2015, pp. 51-98.
14 V. Corluy en F. Vandenbroucke, F., Huishoudens zonder werk in België, Leuvense Economische Standpunten 2015/149,
Faculteit Economische en Bedrijfswetenschappen-CES, KULeuven, 2015.
16 Sociale ongelijkheid en beleid: de belgische case
Laaggeschoolden op de arbeidsmarkt: tijd voor nieuwe
impulsen
Tien jaar geleden zijn twee belangrijke beleidskeuzes gemaakt, met het oog op kansen
voor laaggeschoolden op de arbeidsmarkt: de klemtoon die bij de vermindering van
de sociale bijdragen gelegd werd op bijdragevermindering voor lage lonen en de
ontwikkeling van de dienstencheques.
Voor werknemers met een laag loon geldt sinds 2004 een bijzondere
bijdragevermindering. De grens van wat als ‘laag loon’ beschouwd wordt, is echter
niet aangepast aan de gemiddelde loonstijging. Daardoor werd dit beleid geleidelijk
uitgehold. In de mate dat de extra bijdragevermindering voor lage lonen een gunstig
effect heeft gehad, is dit effect intussen afgezwakt. Laaggeschoolde arbeid werd weer
duurder.15
De ontwikkeling van de dienstencheques gaf een massieve impuls aan de
werkgelegenheid voor laaggeschoolde vrouwen. Dit had een significant effect op de
Belgische statistiek voor laaggeschoolde arbeid. Hier hoort echter ook een kanttekening
bij: tijdens de voorbije jaren zijn ook middelgeschoolde vrouwen in toenemende mate
actief in het circuit van de dienstencheques. Deze trend is op zichzelf niet verrassend.
Meer en meer vrouwen hebben minstens een diploma secundair onderwijs. Ook al
beschouwen we poetsen als werk voor laaggeschoolden, je moet wel over een aantal
algemene vaardigheden beschikken. Poetsen is geen routinejob, zoals aan de band staan
in een geautomatiseerd productieproces. Routinejobs verdwijnen, maar jobs waarin je
problemen moet oplossen, met mensen moet kunnen communiceren… blijven bestaan.
De concurrentie voor deze jobs wordt sterker; middelgeschoolde mensen verdringen
hier laaggeschoolde mensen. Jongere mensen die vandaag zonder diploma secundair
onderwijs door het leven gaan, mankeren vaardigheden die geschoolden doorgaans wel
hebben. Dit effect is nu in het Belgische dienstenchequecircuit goed zichtbaar is (meer
dan, bijvoorbeeld, in de Nederlandse arbeidsmarkt voor poetshulp), precies omdat we
dit circuit zo sterk gepromoot hebben.16 Dit is geen argument tegen de dienstencheques.
Maar naast het feit dat het dienstenchequecircuit hoe dan ook op budgettaire limieten
stuit, suggereert het dat de sterkste positieve impuls voor de tewerkstellingskansen van
laaggeschoolden hier achter ons ligt.
15 Volksvertegenwoordiger Stefaan Vercamer heeft dit in het begin van 2015 aangekaart via een parlementaire vraag. Een
update en meer details vindt men in F. Vandenbroucke, We hebben nieuwe impulsen nodig om meer laaggeschoolden aan
werk te helpen, De Tijd, 13 november 2015, p. 13 (uitgebreide versie van deze tekst staat op www.tijd.be/opinie) 16 Zie de online bijlage bij F. Vandenbroucke, Dienstencheques: een vraagstuk van erkenning, gepubliceerd op www.wbs.nl
Sociale ongelijkheid en beleid: de belgische case 17
In de mate dat het beleid van de voorbije tien jaar gunstig was voor
laaggeschoolden, gaat het dus om impulsen die intussen over hun hoogtepunt zijn
(dienstencheques) of verzwakt (specifieke bijdragevermindering voor lage lonen). Dit
gebeurt terwijl migratie een arbeidsaanbod creëert dat zich vermoedelijk grotendeels
richt op een segment waar laag- en middelgeschoolden actief zijn. Het is dus tijd om
nieuwe impulsen te geven aan werkgelegenheid voor laaggeschoolden.
Dankzij doorgedreven loonmatiging en mini-jobs groeide de laaggeschoolde
tewerkstelling in Duitsland wel aan. Het grote bezwaar tegen de Duitse mini-jobs is dat
ze gepaard gaan met een dualisering in de sociale zekerheid; tot voor kort gold er ook
geen minimumloon. Zijn er andere paden? Voldoende flexibiliteit op de arbeidsmarkt,
maar zonder tweedeling voor de sociale zekerheid, is een deel van het antwoord.17 Een
fatsoenlijk minimumloon dat motiveert om te werken, gekoppeld aan een niet-lineaire
federale lastenvermindering die opnieuw sterk inzet op lage lonen, is een ander deel
van het antwoord. De federale regering kondigt nu een combinatie aan van een lineaire
lastenvermindering met een sterke bijkomende vermindering voor lage lonen; een
en ander is op het ogenblik dat ik dit schrijf nog niet concreet, maar men moet hopen
dat er inderdaad een forse lastenvermindering voor lage lonen komt. Deze operatie
zal ongetwijfeld een aanzienlijke budgettaire kostprijs hebben, die op dit ogenblik
niet volledig gedekt is. Een meer doorgedreven ‘tax shift’ zou ruimte creëren voor een
lastenvermindering die zowel ambitieus is inzake algemene competitiviteit als inzake
het ‘ontlasten’ van laaggeschoolde arbeid te financieren.
Ook de Vlaamse regering draagt een verantwoordelijkheid om maatregelen te
nemen ter ondersteuning van wie zwak staat op de arbeidsmarkt. Het banenpact van de
Vlaamse sociale partners van 21 oktober 2015 jl. wijst ook op deze verantwoordelijkheid.
Dit akkoord vraagt een correctie op het (ongelukkige) Vlaamse voornemen om alle
doelgroepmaatregelen in de leeftijdscategorie 25-54 af te schaffen, behoudens de
ondersteuning voor mensen met een handicap. Het akkoord moet nu vertaald worden
in tastbare maatregelen. De verantwoordelijkheid van de Vlaamse regering is ook van
te blijven activeren op maat van iedere werkzoekende; doeltreffende activering van
laaggeschoolden is niet goedkoop, maar de maatschappelijke meerwaarde is belangrijk.
Activering moet migranten met sterke competenties, ondanks een gebrek aan formeel
erkende diploma’s of andere hinderpalen, kansen geven in jobs voor geschoolde mensen,
om zo verdringing in de markt voor laaggeschoolden tegen te gaan. Tegelijkertijd
moeten we ervoor opletten dat de promotie van studentenarbeid er niet toe leidt dat jobs
voor laaggeschoolden in toenemende mate worden ingevuld door studenten; studenten
17 De zgn. ‘flexijobs’ beschouw ik (los van andere kritische bedenkingen die over dit nieuwe schema kunnen gemaakt
worden) niet als een antwoord op het probleem van de gepolariseerde verdeling van de werkintensiteit over Belgische
huishoudens, omdat deze flexjobs alleen een aanbod creëren voor wie reeds in belangrijke mate aan het werk is.
18 Sociale ongelijkheid en beleid: de belgische case
zouden vooral moeten studeren. Sommige functies voor hooggeschoolden kunnen ook
doelbewust ‘ontbonden’ worden om kansen te scheppen voor minder geschoolden (‘ job
carving’; denk aan de rol van tandartsassistenten bij tandartsen). Daardoor ontstaat er
op de markt voor niet-hooggeschoolden meer ruimte, en in afgeleide orde ook minder
verdringing ten nadele van laaggeschoolden.
Het sluitstuk van een omvattende en ambitieuze aanpak voor laaggeschoolden is
vanzelfsprekend dat hervormingen in het onderwijs de nieuwe instroom van mensen
zonder diploma drastisch afremmen. De cijfers van Kind en Gezin tonen dat in onze
grotere steden zeer veel ouders van jonge kinderen laag geschoold zijn; in dezelfde
steden blijft de uitstroom van niet-gekwalificeerde jongeren uit het onderwijs bijzonder
groot. Er mag dus niet getalmd worden met een structurele onderwijshervorming,
die meer jongeren uitzicht geeft op succes in het secundair onderwijs. Eerder dan de
differentiële financiering van het onderwijs op basis van de achtergrond van kinderen
in vraag te stellen, zou men zich moeten afvragen welke bijkomende inspanningen en
hervormingen in het onderwijs noodzakelijk zijn.18 Men moet daarbij ook de moed
hebben om begane paden te verlaten: het voorstel om de schoolvakanties in te korten,
zou terug op tafel moeten komen.
Uitkeringen, tegemoetkomingen en tarieven: tijd voor
bezinning
Toegang tot werk blijft essentieel. Vooral gezinnen met een zeer lage werkintensiteit
belanden in armoede, zowel in Vlaanderen als in Wallonië. De arbeidsmarkt hervormen
om meer kansen te scheppen voor laaggeschoolden, gericht activeren en een expansief
beleid inzake kinderopvang zijn daarom essentieel. Maar een job biedt niet altijd een
garantie tegen armoede. Eenoudergezinnen hebben vaak een zeer lage werkintensiteit,
maar zelfs diegene die werk hebben, lopen een groter risico op armoede zodra er
meer dan één kind is. Ondanks hun werk en ondanks het feit dat de minimumlonen
in België relatief genereus zijn, beschikken ze over onvoldoende financiële middelen
om te voorzien in hun levensonderhoud. Het is dus goed om prioritair de belastingen
te verminderen op de laagste lonen. Maar het is ook van belang om in te grijpen in de
kosten waarmee gezinnen geconfronteerd worden, zoals kosten inzake huisvesting,
onderwijs, zorg, kinderopvang, enzovoort. Hetzelfde geldt voor werkloze gezinnen:
vervangingsuitkeringen, zoals werkloosheidsuitkeringen of leefloon, zijn essentieel,
maar ze volstaan op zichzelf niet om armoede te voorkomen, met name in gezinnen waar
18 Voor recente en relevante analyses over sociale ongelijkheid en onderwijsongelijkheid, zie J. Demanet, L. Van den Broeck
en M. Van Houtte, Schoolmoeheid door economische deprivatie?, in D. Dierckx, J. Coene, P. Raeymaeckers, M. van der
Burg (red.), Armoede en sociale uitsluiting. Jaarboek 2015, Acco, Leuven-Den Haag, 2015, pp. 214-230 en O. Agirdag en B.
Korkmazer, Etnische ongelijkheid in het onderwijs, idem, pp. 231-249.
Sociale ongelijkheid en beleid: de belgische case 19
maar één volwassene met een uitkering is. Het is mogelijk de generositeit van individuele
vervangingsuitkeringen te verbeteren, maar de hoogte van individuele minimumlonen
zet daar wel een ‘plafond’ op, als men inactiviteitsvallen wil vermijden.19 Beperken
van kosten en tegemoetkomen in kosten van alle gezinnen met een laag inkomen, met
inbegrip van de gezinnen waar gewerkt wordt, is daarom essentieel: het is een strategie
die toelaat om enerzijds gezinnen te beschermen maar anderzijds inactiviteitsvallen
t.g.v. sociale bescherming te minimaliseren.
Deze analyse leidt tot een herwaardering van een traditioneel instrument van
sociaal beleid zoals de kinderbijslag. De Vlaamse regering moet investeren in meer
kinderopvang, dat blijft topprioriteit, maar ze moet ook goed nadenken over de keuzes
die ze wil maken m.b.t. de toekomstige Vlaamse kinderbijslag en de budgettaire
inspanning die daarvoor nodig zal zijn. Kinderbijslag moet worden toegekend op basis
van het gezinsinkomen, wat ook de bron van het gezinsinkomen is, en niet langer op
basis van het feit dat de ouders een (lage) uitkering hebben. Toekenning op basis van het
gezinsinkomen vermijdt werkloosheidsvallen. Het gunstige effect van een algemene
inkomensselectiviteit, in tegenstelling tot een categoriale selectiviteit, blijkt uit een
microsimulaties.20
In Vlaanderen ontstond er na de verkiezingen politieke eensgezindheid over de
afschaffing van de rangorden in de kinderbijslag. Dit creëert echter een neveneffect,
namelijk meer armoede bij grote gezinnen.21 Dit kan opgevangen worden door
inkomensselectiviteit in plaats van categoriale selectiviteit in te bouwen en door een
rangprogressiviteit in te voeren bij de inkomensgebonden toegeslagen. Dit laatste
betekent dat de inkomensgebonden toeslagen toenemen met de rang van het kind.
In de praktijk is dit natuurlijk geen eenvoudige opdracht. Een goed evenwicht tussen
universaliteit en selectiviteit, waarbij werkloosheidsvallen vermeden worden,
veronderstelt dat inkomens correct en tijdig gemeten worden, in overeenstemming met
de huidige financiële nood die gezinnen ervaren.
Deze analyse onderlijnt ook het risico van een beleid dat kosten voor energie,
mobiliteit en water doorschuift naar gezinnen. In het korte bestek van deze bijdrage ben
ik verplicht een complex debat al te kort samen te vatten, maar dit kan niet los gezien
worden van de analyse die ik hoger maakte. In het licht van de ecologische uitdagingen
waar we voor staan, lijkt het op termijn onvermijdelijk dat elektriciteit en autoverkeer
duurder worden voor de doorsnee consument; hetzelfde geldt vermoedelijk voor
water. Het heeft geen zin ons daartegen te verzetten als we het menen met de strijd
19 B. Cantillon wijst in verschillende recente publicaties op dit probleem, waarvoor zij de uitdrukking ‘glazen plafond’
gebruikt.
20 Ik verwijs naar simulaties door Maréchal e.a., die besproken worden in F. Vandenbroucke en J. Vinck., op cit.
21 Van Lancker, W. (2014), De kinderbijslag van de toekomst. Samenleving en Politiek, 21(1), 76-84.
20 Sociale ongelijkheid en beleid: de belgische case
tegen de klimaatopwarming. Bijvoorbeeld, naast het afschaffen van de voordelen voor
bedrijfswagens (in het kader van een ‘tax shift’ die de personenbelasting vermindert),
is veralgemening van rekeningrijden een keuze die zich opdringt. Omdat het zowel bij
mobiliteit, elektriciteit en water gaat over basisbehoeften, zijn echter tariefstructuren
(voor elektriciteit en water) en alternatieve oplossingen (openbaar vervoer) nodig die
gezinnen met bescheiden inkomens beschermen. De consequenties van de ecologische
ommezwaai combineren met een eerlijke inkomensverdeling en bescherming van wie
zwak staat, is een agenda waar een globale bezinning over nodig is.
Stille revoluties op de arbeidsmarkt en de uitdaging van
de pensioenhervorming
De bezinning die nodig is over arbeidsmarktbeleid en uitkeringsbeleid kan ook niet los
gezien worden van een stille revolutie die bezig is op onze arbeidsmarkt, door de sterke
ontwikkeling van deeltijds werk. Deze ontwikkeling verandert niet alleen het uitzicht
van onze arbeidsmarkt, maar doet ook nadenken over ons sociale bestel. Langs de ene kant
laten deeltijdse jobs een combinatiemodel toe waarbij mensen uit de middengroepen
een behoorlijke levensstandaard kunnen combineren met gezinsverantwoordelijkheid
– zij het dat dit een traditionele rolverdeling kan bevestigen waarbij mannen carrière
maken in voltijdse banen en vrouwen deze mogelijkheid niet krijgen.22 Langs de andere
kant worden mensen met deeltijdse carrières voor hun welvaart in hun derde leeftijd
afhankelijk van het pensioen van partners met een voltijdse loopbaan. In de mate
dat gezinnen minder stabiel zijn dan vroeger, ontstaat hier een risico. Dit onderlijnt
de noodzaak om grondig na te denken over de gezinsdimensie van het toekomstige
pensioenstelsel (hoe omgaan met echtscheiding, met overlijden…), een thema dat
belangrijk is in het rapport van de Commissie Pensioenhervorming 2020-2040, maar
dat helaas in het publieke en politieke debat nog geen enkele aandacht heeft gekregen. Ik
wil hier niet herhalen wat ik elders al gesteld heb, maar nog steeds actueel is: het debat
over de structurele pensioenhervorming die uitgetekend werd door de Commissie
Pensioenhervorming, moet op enkele essentiële punten nog steeds beginnen
Bijstand en sociale zekerheid
Er is overigens nog een andere stille revolutie aan de gang in ons sociale bestel: in 1980
was het aantal mensen met een bestaansminimum marginaal in vergelijking met het
aantal mensen met een werkloosheidsuitkering. Vandaag is dit niet meer het geval.
22 Kuypers en Marx beschouwen de toename van deeltijds werk zelfs als één van de factoren die de relatieve stabiliteit van
de Belgische ‘middengroep’ helpen bepalen.
Sociale ongelijkheid en beleid: de belgische case 21
Van een marginaal instrument ter ondersteuning van niet-actieve volwassenen is het
bestaansminimum (nu leefloon) uitgegroeid tot een zeer belangrijk instrument, dat
qua uitvoering volledig in handen is van de gemeenten. De oorzaken van deze stille
revolutie daarvan liggen vooral in de samenleving, maar zijn ten dele ook gevolg van
beleid, zoals het strenger worden t.a.v. werkloosheidsuitkeringen. We zijn dus geen land
meer waarin bijstand een totaal ondergeschikte rol speelt en het is ook niet mogelijk om
terug te keren naar die situatie.
Tegelijkertijd moeten we er ons van bewust zijn dat bijstand sociale zekerheid
niet kan vervangen: 40 jaar na de invoering van het bestaansminimum is het tijd
om op basis van een grondig maatschappelijk debat te bepalen wat precies de rol van
bijstand moet zijn in ons sociaal bestel. De lokale overheden hebben intussen een
instrument in handen dat een significante rol speelt in het sociale beschermingsbeleid.
De vraag hoe de overheden – de uitvoerende lokale overheid, de regionale overheid die
sinds de 6de staatshervorming het activeringsbeleid in de bijstand kan aansturen, en
de federale overheid die het recht op een leefloon definieert – in de toekomst met dit
instrument zullen omgaan, wordt dus cruciaal voor ons sociaal bestel. In de voorbije
periode is veel politieke energie gestopt in het institutionele debat over de verhouding
tussen OCMW en gemeentebestuur. Wat vooral scherp moet gesteld worden, is de
verantwoordelijkheid die het lokale niveau heeft in het bestrijden en voorkomen van
armoede op tal van vlakken.
Conclusie: van ambitieuze doelstellingen naar
structurele hervormingen?
In deze bijdrage heb ik een sterke klemtoon gelegd op armoede bij gezinnen met kinderen,
omdat dit duidelijk een pijnpunt is in onze welvaartsstaat en wijst op structurele
tekorten. Zowel de Vlaamse als de federale regering hebben ambitieuze doelstellingen
geformuleerd inzake armoede bij kinderen. De vraag is echter of het beleid op maat is van
deze ambitie. Om armoede bij gezinnen met kinderen betekenisvol te verminderen, is
niet alleen een volgehouden inspanning nodig op domeinen waar de Vlaamse overheid
reeds expansief is, zoals de kinderopvang, maar zijn structurele en gedurfde ingrepen
nodig inzake kinderbijslag en onderwijs, in samenhang met een globale bezinning
over de impact van het beleid op de onkosten die gezinnen met kinderen hebben. De
rol en verantwoordelijkheid van lokale besturen moet ook scherp gesteld worden. We
zijn niet zeer goed in het uitrollen van diepgaande hervormingen: de moeizame weg
die de onderwijshervorming tot nu toe heeft moeten volgen en de vaststelling dat een
22 Sociale ongelijkheid en beleid: de belgische case
fundamenteel overleg over de architectuur en doelstellingen van de pensioenstelsels
nog niet op gang is gekomen, getuigen daarvan. Voorzichtigheid in het beleid is een
deugd; maar angst voor grondige hervormingen is een slechte raadgever.
[Frank Vandenbroucke is hoogleraar aan de Universiteit van Amsterdam en houder van de
Leerstoel Herman Deleeck aan de Universiteit Antwerpen.]
F.I.G.Vandenbroucke@uva.nl
Sociale ongelijkheid en beleid: de belgische case 23

Download fulltext
244

ISBN 978-94-6138-521-5 This paper has been prepared at the request of European Commission as Task 1A research project on Feasibility and Added Value a Unemployment Benefit Scheme (contract VC/2015/0006). The is undertaken by consortium comprising following institutions: Centre for Policy Studies (CEPS), Economic Research (ZEW), Institute Social (ISER), Cambridge Econometrics (CamEcon), EFTHEIA University Leuven (KUL); we use ‘the Consortium’ shortcut throughout this paper. document reflects views only authors, cannot be held responsible any that may made information contained therein. It republished here CEPS website with kind permission Commission. All rights reserved. Available free downloading from (www.ceps.eu) Also available Commission’s website: http://ec.europa.eu/social/main.jsp?catId=738&langId=en&pubId=7887&type=2&furtherPubs=yes © Union, 2016 Reproduction authorised provided source acknowledged. ▪ Place du Congrès 1 B-1000 Brussels Tel: (32.2) 229.39.11 www.ceps.eu Institutional Moral Hazard in Multi-tiered Regulation Assistance Benefits Activation A summary eight country case studies Frank Vandenbroucke Chris Luigjes Donna Wood Kim Lievens No. 137/April Abstract countries which regulation unemployment benefits related concomitant activation unemployed individuals multitiered architecture. assesses their experiences tries to understand possible problems ‘institutional moral hazard’ emerge context hypothetical Scheme. CONTENTS Introduction……………………………………………………………………………………………………………………..1 1. concept institutional hazard………………………………………………………………………2 2. Caveats nuances regard notion hazard…………………..6 3. Factors contributing salience hazard…………………………………….9 4. An analytical grid compare cases …………………………………………………………………14 5. Generosity, eligibility, contribution macroeconomic stabilisation budgetary incidence …………………………………………………………………………………………………18 6. In most countries, concern hazard corollary multi-tiered regulation……………………………………………………………………………………………….26 7. Conclusion………………………………………………………………………………………………………………….30 Bibliography…………………………………………………………………………………………………………………..35 Appendix: fiches ………………………………………………………………………………………………..47 Country fiche Australia ……………………………………………………………………………………………….48 Austria ………………………………………………………………………………………………….52 Belgium…………………………………………………………………………………………………57 Canada………………………………………………………………………………………………….62 Denmark……………………………………………………………………………………………….65 Germany……………………………………………………………………………………………….71 Switzerland……………………………………………………………………………………………75 United States …………………………………………………………………………………………80 | Multitiered Lievens1 Introduction paper, study (notably social assistance able-bodied adults) We assess try (hypothetical) (EUBS). 2 first section introduce hazard’, contrast it principal-agent are also observed some our studies. second formulate number caveats focus hazard. argue one should distinguish between an objective reality, public perception hazard, it. third specify factors contribute These justify map cases; presented 5, briefly comparative generosity benefit systems under review, overall strictness eligibility criteria, impact, role stabilisation. (University Amsterdam, Netherlands), Netherlands). Victoria, Canada) co-author Canadian fiche. (KULeuven) Belgian thank all participants seminar organised KULeuven 21 October 2015 discuss Thomas Bredgaard, Bodil Damgaard Michael Rosholm very useful exchanges Danish system, Jan Vanthuyne Burt Barnow O’Leary comments US Regina Konle-Seidl Germany, Cyrielle Champion Giuliano Bonoli Swiss Georg Fischer exchange US, Rodney Haddow John Myles Canada. usual disclaimers apply. upshot developed insights into complex architecture EU Member States, EUBS would interfere. Hence, serves complement 2B ‘Feasibility Scheme’. VANDENBROUCKE & LUIGJES As explain below, assessment (institutional) associated backdrop capacity redistributive features these systems; can provide data four but limitations do not allow us present comparison review. Section 6 highlights relevant studied. final section, main general conclusions, focusing insurance lessons learn idea EUBS. added appendix form ‘country fiches’. (Eight more extensive reports available; they separate consortium’s report have chosen insert bibliographic references synthesis, except where seemed necessary. resources used synthesis grouped together bibliography synthesis. reports, reader identify how used. Throughout appendices, unemployment’ short-cut individuals. ‘unemployment insurance’ (UI) refer classified rather than assistance, because create entitlements without meanstesting; (SA) refers means-tested residual systems. (In examination, applying classification straightforward, Austria, explained studies). When side UI, always explicitly write ‘UI benefits’; when who receive UI benefits, activation’. same holds SA: ‘SA benefits’ denote activation’ receiving SA benefits. ‘UI’ or ‘SA’ further qualification, deliberately both those introduction system playing today already character. gained such countries. seven review (the Canada, Switzerland, Denmark, Belgium) nature linked broader political decentralisation, highlight instances ‘managerial decentralisation’ ‘delegation’ (we terms next paragraphs). sample, Australia, there no decentralisation; case, managerial decentralisation implemented through privatisation activation, creates system. sense, process redistributing dispersing functions powers design implementation policies, away central authority. Political implies different levels government co-exist, i.e. authorities, each own INSTITUTIONAL MORAL HAZARD IN THE MULTI-TIERED REGULATION OF UNEMPLOYMENT BENEFITS 3 constituencies. Managerial involves actors nature. typically described ‘higher’ level hand (typically federal level), ‘lower level’ (regions, provinces, municipalities…) other hand. However, despite ‘lower’ levels, aware constitutions (such constitution) based hierarchical relation federation (Belgium) federated entities regions communities). ‘Decentralisation’ degree autonomy, measured basis flexibility allowed lower formal policy domain, selection goals, and/or policies. word ‘decentralisation’ authority actor level; if level, ‘delegation’. usage term, delegation one-to-one relationships institutions. principle, could apply distinction ‘political’ ‘managerial’ delegation, discern mutually exclusive concepts: delegation. matter fact, examples ‘delegation’, mean delegation’. primary interest delegation: contributes, hazard3 becomes politically sensitive (i) differences across set governments consequence (ii) quality policies affects budget higher level. include observations single processes shape centralisation examination; instance, Germany employment service (PES) feature therefore included analysis. absence reference does imply country; well plays (for relationship PES), including analysis add understanding dynamics (de)centralisation country. What national eventual Scheme? Our vantage point what call hazard’. theory defines put, situation insured person affect company’s liability its knowledge (Barr, 2004). expression describe generic characteristics: Besides another important relates insurance: adverse selection. Adverse describes “tendency bought people likely collect policy. occur purchasers better informed insurer personal risk” (Barr Diamond, 2010, p. 207). EUBS: contemplating private market reinsurance systems, pick choose prefer; participation compulsory, compulsory risk pooling rule out 4 – Two governments, say B, involved governance risk, them accountable vis-à-vis constituency (say, regional parliament, local council). Level covers lack individual income due unemployment, means replacement income), could, principle (as theoretical counterfactual), covered B instead A. Policies influence actual (at B), thus cost There asymmetric makes impossible policymakers fully disentangle impact pure factors, controlled B’s deliberate To make characterisation tangible, imagine paid financed federation, whilst economic, labour predominantly (e.g. states, constituency; shorten exposition paragraph, will ‘regions’). ‘controlled’ regions; influenced, among international business cycle. federation. Suppose can, least theoretically, conceive counterfactual, finance themselves (or completely funding system). are, ‘insured’ is, extent, uncontrolled befalls them, ‘behaviour’ impact. yet words, regions, extent exogenous endogenous, depending With well-known insurance, arises possibility borne important, so conceived, expects significantly; less expect significantly. importance (i.e. expectation), depends precise indicated earlier, issue (perceived real) government; however, exist (it incentives boost develop suboptimal view). Some sample fit neatly simple description notably Belgium (regions activation; benefits) Canada (provinces primarily SA, benefits). similar, cantons having large autonomy activation. picture complex. 5 originates originated, before reforms were implemented) level’s responsibility had) shift part caseload expense Or, was, reforms) discrepancy was seen problematic government. Switzerland exemplify interaction issue, triggering reform. pays services provides ‘insurance costs’, specific forms emerge. Simultaneously, reimbursement costs (with strings attached conditions ‘minimum requirements’ financial built scheme) instrument fight observe whose presents mixture issues mentioned paragraph previous one. states subtle way problem Belgium). American administration allows run temporary deficit regular state offering loan, co-finances extended times crisis even funds emergency support states. counterpart sophisticated mechanism ensure fiscal state-run exhaust complexity review; essential annex, cases, problems. characterised, study, situation: two actors, C, … Z, being entity accountable; Z enjoy entities. agency involved). One note decentralised character, character tender). Actor principal) agents) implement view achieving outcomes desired agents able act best interests principal. displays many traditional insurance. Austrian hand, exists pursue principal framework pursue, much possible, desires. Such encompasses (regulatory) agreements, ex ante minimum requirements agents, post evaluations reporting, inspections, etc.5 economic literature, overlap treatment problems, characterised information, remedied defining (behavioural) creating incentives. concepts sense: situations coined ‘principal-agent’ problem, vice versa. prevalence hazard: might counterfactual key distinguishing principal- agent decentralisation. notwithstanding distinction, illustrate remedies tried: ‘management objectives’ ‘performance management’ (or, generally, ‘new management’) applied tackle delegation/decentralisation reduce label it) signal caveats, terminology study’s scope. show government) experts whom discussed disagree ‘principalagent relation’ institution German PES, Bundesagentur für Arbeit (BA). They BA ‘agent’ self-governing institution; remark partners ‘principal’ BA, recognise validity criticism; corroborated typology Mabbett Bolderson (1998), multi-level prevails administering institutions security, relations. Nevertheless, project, want maintain involving non-political (including latter, ‘principals’). follow-up return question. rightly systematically look subnational authorities implementing institutions; true, but, here, selectively consider 7 take ‘parking’ hardto-activate recipients ineffective programmes. cost-shifting ‘dumping’, e.g. entity, bearing burden, shifts responsible.6 Obviously, ‘cost-shifting’ tried ways: engage become stringent lose pushed (paid entity). Whilst instance costshifting (by dumping) naturally fits category define latter example sits uneasily behaviour insurer. changes acts ‘insurer’; then simply (in given reaction resulting observation too room government). caveat scope study. emerges regions) ‘covered’ higher-level pursue. whole region (to example): industrial innovation education shifting caseloads versa, on. aspects broad namely i) ii) interactions programmes, adults. direct occurs systems: (this assertion self-evident; below). Thus, examines subset interplay potential ‘collective’) Understanding critical importance, show. By example, scheme entail generous granted short time span (which incentive search new job relatively strong, UI). Historic ‘dumping’ practices found Austria. tightened taken measures over years prevent dumping caseloads. For provinces wages eligible again (called ‘Employment Insurance’ Canada). practice seems stopped, programmes expensive now restricted. appendix. Shifting via common municipalities Belgium, objected criticised poor since did lead six months employment. 8 deployed activate unimportant factor hence hazard); limited non-generosity precise: existed ‘pre-empted’ low benefits; ‘residual’ limited. why (residual) prominent comes UI. hold longer-term comparatively (see Figure Conversely, beset setting probably pressure (again, self-evident, Recent history telling close link 1990s, interrelated concerns led transition Aid Families Dependent Children (AFDC) Temporary Needy (TANF). survey way. country-specific arrangements focuses transfers directly regulation. budgets collection revenues serve fund repercussions ‘good’ ‘bad’ performance go beyond budgets: successful reap success situated tax base (Belgium’s financed, part, taxation). order perform creation, edifice account. comprehensive Next wish entertain simplistic presentation rely calculus, ‘working’ burden (generating disutility), while either work received generating utility. If calculus account reasons self-esteem, life, development, etc., misrepresents human overestimates SA. similar vein, interpretation motivated intrinsic good cynical true. Public aspiration constituency. short, narrow construal exaggerate prevalence. Apart nuance inevitable public. greater collective overcome failures. On 9 macro cohesion contributes growth. ‘cost’ weighed against cohesion, – long-term solidarity per se indictment challenge minimise overriding aim organise sufficient read light. Therefore, comparable available. Finally, empirical present, three things. reality warrants, respect, gap degrees sensitivity trade-off perceived) objectives (social stabilisation) play role. domain opinions matters justice, priori beliefs about choice paradigm important. fact constitutes normative par excellence, hard science wish, fortiori authorities. preceding draw surrounding assessed dimensions mind. Since frame classical textbook starting point. his Economics Welfare State, Barr summarises follows. At strongest, condition requires probability p, loss, L, insured. Slightly stringently, avoided long p L expected gain doing. Where assumption fails, customers company insurer’s knowledge, 2004, pp. 111-112). occurrence non-material. loss self-esteem respect fellow citizens, unemployed, context; citizens motives taking up job, purely insufficient incentive. Below, certain constitute disutility) individual. earlier government, 10 confronted, sets i. offered ii. unemployment. iii. regime iv. perverse schemes onto v. asymmetry, confronted disentangled vi. existence mechanisms (next spending SA) responsible. vii. heterogeneity rates constituencies B. viii. goals stabilisation, instrument. last analysed historical developments nation states; testify history. elaborate upon separately, them. understood (which, simultaneously, limit relevance, section): entails smaller find individual, policy) apart role: cost-sharing ways. Well-known realm applicable relations Frequent claimants asked pay premiums experience rating, FUTA Co-insurance x cent claim) prevention Extended applies ‘co-insurance’, conceived; coinsurance Last least, crucial block grants compensate open-ended whereby compensates caseload. grant transfer tier predetermined size. done advance (before incurred) periodically (most often annually longer intervals). Block stand contingent indicators reflecting unemployed) continuously adjusted. amount 11 adjusted manipulated midway. tiers manipulate receive. Because size calculating formula) known advance, provokes discussion leaves little know exactly adjust accordingly, advantage. harder react unforeseen circumstances. coupled detailed continuous monitoring funding. Insurance normally funding, caseload, ‘cap’ pays. Although stretches ‘insurance’ far, interpreted inter-institutional cap below normal claims. introduced explicit stop perception, practice) transition, (AFDC), had (TANF), funded example. experienced funding: 1996 Plan (CAP) replaced Health Transfer, CHST). change seem today’s effectiveness available grants, ‘mechanism’ democratic accountability provincial constituencies.7 (As block-grant thing; money increasingly compared incurred provinces; 10% today.) 1, between, propensity generate and, ‘reinsures’ another. wrong assert high entails, automatically, institutions, difficult it, saying itself prone hazard; carefully distinguished. raises concern, concern. merely discourse: ‘perception’ ‘concern’ facts life policymaking Cf. Gauthier (2012, 10): “It government’s position territories placed determine program priorities programs response result, notes residents funding.” 12 But exaggerated result suboptimal. shown larger protection adults countries; why, federally (a akin regions). entitlement-based meanstested real). obviously thus, Moreover, because, board, clients perceived ‘needy’ opinion. do, inactivity traps, precisely supplementary this, (vii) list contributory rates. profiles vary greatly constituent units regions), stronger. rate others, ‘generous tolerant’ individuals, recipe permanent redistribution sound interregional reinsurance; hence, ‘do something it’ increase. disparity record scientist offers example). Factor (iii) list, correctly, impacts training enlarges opportunity increases earning potential, exit reinforced; (positive) reinforcement counteracts way, ‘close monitoring’ effort additional interference daily lives frequently repeated personalised assessments ‘willingness effort’ (Vandenbroucke Vleminckx, 2011). ‘Close negative relationship, mechanisms, differently, others so: designed (when level). 13 eighth sense; influences raises. Transfers acceptable redistributive, cross-border EU, feeling belonging presumably stronger ‘European nation’. (together case) federal-state outspoken expect, perspective. within readiness redistribute incomes explains States. So exemplify, today, equilibria opinion: Europeans ready reinsure Americans, accept ungenerous ‘factors’ levels. Stringent (factor iii) point, affecting function ‘reimbursement system’ includes reimbursement, requirements’, paragraph). Information asymmetries v) tackled measurement; case. studies, regulation, requirements’. Minimum binding floors belong ‘regulatory mode policy-making’ (Wallace, Pollack Young, 2015, 103). list. Denmark activation), SA); detail differs agreements consensus established nonbinding guidelines issued inter-cantonal cooperation conference). (Belgium case), motivation broader, encompassing (Austria feasibility value fits, imposed coverage macro-economic effects supported EU; rationale (on side) 1C project. contrast, negatively 14 (re)insured. Requirements enforce quantity shirking responsibilities co-financed EU. promote optimal reinsured EU), risks supposed exogenously, endogenous concerned development Youth Guarantee latest step, prefiguration Another measurement management. efforts sometimes monitored ante. judged target values indicators. Furthermore, tied performance. inspired New Management (Mosley, 2011, 6-7). motivates particular examination. simplifies somewhat (but much) types benefits: conceived policy, historically) residual, extent). types, ‘passive side’ regulation) ‘active separately; yields columns, corresponding components label, short-cut, ‘regulation unemployment’. exceptional, major benefit, nearly caseload: Newstart Allowance (NSA). NSA universal features, qua implementation, characteristics appendix) Australian columns. exceptional well. Due fragmented schemes: TANF Supplemental Nutritional Program (SNAP, formerly called ‘Food Stamps’). Each grid. columns Table admitted making (row 1) 2). ‘Design’ essence, decides legislation?), definition goals. 15 Unemployment-related Degree level) w.r.t. policy: Formal Budgetary government? Structural redistribution? (measured capita basis) decentralisation/delegation? Indicators lower-level of: input, output outcome)? Is applied? Are performance-based sanctions/rewards level? Conclusion 5-6-7: of, for, approach hazard? issues? Contribution Source: Own compilation. Rows 3, (and services), organised, distributional consequences. row division responsibilities. Simply bears programme responsibility. individuals) 16 services) compensated grant, flow governments; former governments. (The labelled ‘reinsurance’, re-insuring citizens.) Most often, transferred central/federal raise respective Consortium: ‘equivalent EUBS’ ‘genuine highlighted straightforward Emergency spirit corresponds EUBS’. disbursed accounts reimbursed Row (‘structural redistribution’) outcome independent technique specified benchmark point: speak structural units, basis. practice, varies structurally units. Consider, regions: percentage population redistribution, prima facie. ‘permanent’ ‘non-permanent’ Inception Report ‘permanent transfers’, 1B). transfers’ distinguished ‘nonpermanent transfers’) confusion. examination basis, entry ‘nonpermanent’ transfers. non-permanent initial proposed tender Tender, 2); became generated confusion Report. 17 ‘Extended Benefit’ ‘Emergency design); so, mentioned, 6, indicate whether qualified versus ‘political’, building Mosley (2011). row, needs highlighted. grid, absent sufficiently 7-9 issues, relevant, answer questions: Do ‘higher levels’ monitor levels’, 7)? Can qualify 8)? 9)? 10, summarise analysis: How salient (not just concern)? feature, dealt with? 11, survey, relate it). 12, shock, Dolls et al., cf. (Dolls, Fuest Peichl, 2012a; Dolls, 2012b). Ideally, board markets hand; question homogenous heterogeneous Together, deal socio-economic conditions. invested dimension.9 recommend research. Substantive coincided recent moments descriptions (they paper). Consortium’s report. Further ‘consistency’ ‘consistent change’ ‘Consistency’ ‘approves’ sense justice); instead, term logic simultaneously coherently substantive changes. Hartz change’. said AFDC US. tender. 18 start fundamental seen, Simplifying sake argument achieve possible. al. relative automatic stabilisers Denmark).10 shows divide ‘employment shock’, display strong perspective drivers Denmark. illustrates this: Decomposition coefficients shock rendition results 2012a. is: Fernando-Salgado, M., Figari, F., Sutherland, H. Tumino, (2014). Auerbach, Feenberg, D. (2000), which, discusses stabilisers. FED Tax State SIC 19 far largest differential explanatory factor. report), low, duration: duration 26 weeks. Admittedly, counter recessions, integrated basic remains gauged gross net generosity, reveals strikingly diverse pattern. rates, calculated OECD tax-benefit model 2013, median figures averages family earnings average phase 60 situations, cash housing (HB) ’topups’ (blue bars), ’top-ups’; ’top-ups’ red bars figures.12 blue rates) sum baseline analysis, (EB) kick automatically EB 20 weeks workers meet thresholds increased slightly coefficient reduces difference (Dolls 2012a, NBER version footnote 18, 15). waiting period. Any taxes payable determined annualised monthly multiplied 12), maximum shorter months. are: person, children; earner married couple, lone parent, children. couples, wage ‘unemployed’ spouse only; assumed ’inactive’ oneearner couple. considered types: 67% 100% wage. receipt minimum-income subject activity tests active ‘available’ work), met. aged neither childcare nor considered. after ‘no top-ups’, top-ups in-work out-of-work situation. ‘top-ups’ (indicated HB figures), Housing equal 20% Data retrieved OECD’s 8.8.2015 authors’ calculations 2, bars; site values). |VANDENBROUCKE indicates combination cross-country variation short-term substantial weight Initial 2013 Note: EU-27 (without Cyprus). calculations. Five-year Net measure recipients; obviously, perspective, criteria. compares Impact NRR 5- year averagel 5-year according Langenbucher (2015), Overall criteria Langenbucher, 27. scores every consist elements: availability suitable sanctions applied. facie correlation (either positive negative) eligibility. sixth highest examine. While selection, score sample. influenced countryspecific set-up. resort (there consequently almost (OECD, 2012, 157). reason, amongst strict studied Langenbucher: context, severe repeat offenders punitive counterproductive 29-30, 102, 159). perhaps entitlement relaxed, thereof still ranks difficulty interpreting data. Nonetheless, clear stark crosscountry Switzerland. Figures 5-7 (ALMPs) SOCX. gauge category, ‘other areas’ 22 % GDP 1990 1995 2000 2005 2010 23 ALMPs demonstrate patterns examination: expenditure Americans susceptible Belgians; ultimately like Belgium. fluctuates than, (cf. ratio lowest past period countries). cyclical limited, carefully. SOCX database miscellaneous cases. yield meaningful comparison. insurance-based income-tested usually aimed exhausted assistance. considerably larger. increase years. reinforced welloff. ALMPs, displayed 7, need once caution restricted ‘targeted’. excludes, employees fall threshold Earned Income Credit States), members group statistical subsidies indefinite 24 particularly non-European ones, suffer exclusion included. underestimated. Bearing mind, typical characteristic Scandinavian welfare states), followed (both continental generally Anglo-Saxon states) hybrid type (Anglo-Saxon states). obtain broadly 5). reflected examined. next) interpersonal geographical same. standard measuring (market combined transfers) disposable (gross minus contributions) 2008, 98-99).13 117-118), limitation disaggregation specifically assistance). (2015) estimates volatility (Figure 8) inequality 9). identified proportional inequality) (zero carried separately subgroups, (long-term) terciles. simulations ten persons. caution, credits, takes structures 191-192). actually Three clusters 8: effect bottom tercile; marginal terciles; clusters. lesser German) discernible middle tercile. terms. Across starts (income wages, salaries, self-employment property), occupational pensions). reflect household equivalised scale, income. Long-term years; averaged 25 smoothing redistribution), sizable: equalising weak somewhere 8. effective tercile * Based Simulations 54 (20-54 Denmark). OECD, 192. 9. gini paragraphs UI), shed light extension, reduction inequality, equates Bottom Middle Top Short-term effort. examined partial exception (only government), centrally funded. delegated agency. strategies, strategies effectively efficiently implemented. summarised few conclusions. domains (UI activation). five (Austria, cases). delegate (more less) autonomous PES; necessary grasp conclusions consult summarily conclusion formulated, relevance Given 9) documented think that, consequence, co-insurance However true be, underrates debate. Concerns reform TANF. put agenda, Federal Act (FUTA) implements balance interstate solidarity. eligibility; addition, ‘experience rating’ employers hiring firing overarching ‘workforce development’ aims exception, regimes Ontario. 27 links workforce several framework, signals quite examine, calling context. elements efficiency solutions developed. dollars financing enacts legislation requirements. culture constellation absent. German, suggests share solutions. growing dichotomy disparities Länder Switzerland). different. logical reforms. integration forceful steering (ALG I, II, reforms). opted harmonisation truly uniform caseloads) de facto parameters Länder. centralise AMS PES) took PES offices merged Germany. significant leeway approaches streamlined standardised loopholes closed (who activation) addressed, consisting requirements, degressive formula limits debate, mismatches persist however size, culture, architectural revisited Both regulated decentralised, Sixth Reform) striking debates. 28 Concern agenda agreement boosted regions. negotiated constraining procedures underscores considerable warning Labour Market Development Agreement (LMDA) loose management leave enjoyed largely intact. LMDAs has, attempts appease provinces. clearly until now, Canada.17 Additionally, tightening mid-1990s, decreased starkly. move towards areas overlapped SA). Failed constitutional barely rejected Quebec independence referendum pressed home message keen defend competences infringements. Devolution bring responded mitigated Together agenda. exemplifies yet, unsettled. Reform places trust unemployment- employment-related reward recently agreed ‘normative framework’ (and, possibly, sanctioning) embedded legislation. uncharted territory, Swiss, features: gradually changing, increasing numbers living decreasing absolute terms, dwindled most, half 29 centralised Compared debates, First all, less; relies 6). happenstance focused ‘dumping caseloads’, (up now). Secondly, tradition differently Reforms harmonised somewhat, remain accepted choices cantons, Despite persistent action harmonise regulation.18 Instead, (among others) disability afforded debate illustrative faces challenges responsibility, shared original Problems (labelled ‘non-compliance’) addressed model’, compliance, problem. Through model, required costs, compliance delivered. administrative Central overload reducing balancing control succession Currently, underway, where, strike balance, pendulum swing flexibility, along contribution. outlier unemployment-related NSA, referred privatised. experimentation full late 1990s early 2000s agencies devised non-binding guidelines. deeply entrenched system; responsible, now) rarely entrenched, hot issue. 30 ‘park’ hard-to-place clients. incentives, agencies, moved ‘black box’ oversight control. resemblance experiences. indicated, various proposals Consortium learned intervene circumstances, US) (notably, only, seldom ‘insurance’, ‘co-insurance’ ‘reinsurance’ coin Whatever inevitably ‘insuring’ ‘re-insuring’, partially, Fundamentally, depend criteria) underlying involved, ‘federal solidarity’ culture. tolerance Insofar (whatever debate), visible centralisation, conditional enhance congenial Management. Also, launched years, partly frequently, conflicting perspectives interests. EUBS? analogy draw. EUBS, analytically interesting equate played (part of) sense. papers delivered Consortium, denotes variant 31 overlook Consortium. system’, defined (We decided ‘equivalent’ ‘loan equivalent basis; US). lot analogy, careful extrapolating caveat, remarks First, existing questioned reason: exclude interventions months). co-insured (US, Switzerland); boils down reasoning. reasons, believe undermines extension accompanied unemployed. stipulated Cooperation 2004 More sensu stricto, cause fundamental. proposes eliminate average, beneficiary variants). effective, efficient remedy concept, leads redistribution’ interchangeable notions). understanding, interfere interdependence 32 involvement processes. sheer architecture, adds (examined project), addressed. must redistributive) capacities. enhanced ‘a price pay’ pay, mitigate desirable (enhanced) capacity, minimised. constituting nation. have, fair aspect case; excluded priori. see caseload; form, ‘top-up’ proposal): coverage, States’ strategy arising scheme. sustainable presupposes variants proposal require, eligibility) statement well: scheme, quid pro quo improve organisation lever demand improvements potential. 33 strongest EUBS’, variant.21 Other (centralisation models) grain subsidiarity principles. Financial historic circumstances cope), nevertheless seek ‘adverse circumstances’ ‘poor policies’ whatever root causes. governance, administratively complex, suggest rigidity impose convergence Pursuing certainly activation: Employment Strategy (EES) Open Method Coordination (OMC) testing grounds so-called ‘soft law’ domain. Much literature EES OMC, showing mixed results. soft example) Five Presidents’ future EMU)22 step establishment unimportant; change. contexts Completing Europe’s Monetary J.-Cl. Juncker, Tusk, J. Dijsselbloem, M. Draghi Schultz, June 2015. 34 path dependency) crucial. dissociated mutual fabric (Vandenbroucke, 2015). 35 Bibliography reports. listed below; Aarts, “‘Moral beleidsuitvoering: Decentralisatie van activeringsbeleid Duitsland post-Hartzhervormingen”, Masterthesis MSc Sciences, Antwerp: Antwerp. Payroll, “State Taxable Wage Bases 2016” (www.americanpayroll.org/members/stateui/state-ui-2/?print=1AMS, March 12). (2013), “Peer Review Performance Services (PES)”, DG Employment, Affairs Inclusion: Mutual Learning Programme Services. Andersen, T. Svarer (2007), “Flexicurity: Denmark”, CESifo working (2108). Anker, J., Lindén, Wegner Holch (2009), “Overview Denmark: Study National Policies. Peer Protection Inclusion Assessment Inclusion”, Auditor General Cross-Agency Programs, Canberra: Commonwealth Australia: Audit Office. (2008), Provinces Territories, Ottawa: Office (www.oag-bvg.gc.ca/internet/ docs/parl_oag_200812_01_e.pdf). Feenberg “The significance stabilizers”, Journal Perspectives, Vol. 14, 37-56. Aussenberg, R. (2014), Nutrition (SNAP): Primer Eligibility Benefits, Washington, D.C.: Congressional Service. Department “Request Tender 2015-2020”, Government, Canberra (https://docs.employment.gov.au/documents/request-tender-employment-services- 2015-2020-outcomes). Government “Job Star Ratings Methodology From July 2012 2015”, (https://docs.employment.gov.au/node/31825). Banting, K. (2005), “Canada: nation-building state”, Obinger, S. Leibfried F. Castles (eds), Federalism State: World Experiences, Cambridge: Press, 89-137. Barnow, C. King Workforce Investment Eight States”, U.S. Labor Training Administration (Contract AK-12224-01-60), Nelson Rockefeller Albany, NY. Smith “Employment Programs”, revised Bureau conference means- 36 tested Cambridge, MA 4-5 December 2014 (www.nber.org/chapters/c13490.pdf). Barr, N. (2004), York: Oxford Press. P. Diamond (2010), Pension Reform: Short Guide. Oxford: (2011), “Coalition agreement” (www.dekamer.be/kvvcr/ pdf_sections/searchlist/Regeerakkoord_1_december_2011.pdf). Service Dialogue (2007). April Regions Communities regarding guidance (www.ejustice.just.fgov.be/cgi_loi/change_lg.pl?language=nl&la= N&table_name=wet&cn=2004043081). Flemish Vocational 2011-2015 (www.vdab.be/sites/web/files/doc/BeheersovereenkomstVDAB_2011_2015.pdf). Law 1965 concerning aid OCMW/CPAS (www.ejustice.just.fgov.be/cgi_loi/change_lg.pl?language =nl&la=N&table_name=wet&cn=1965040201). August 1974 establishing right subsistence (www.ejustice.just.fgov.be/cgi_loi/change_lg.pl?language=nl&la=N&cn=2001050339 &table_name=wet). May 2002 (www.ejustice.just.fgov.be/cgi_loi/change_lg.pl?language=nl&la=N&cn=2002052647 Special 1980 (www.ejustice.just.fgov.be/cgi_loi/change_lg.pl?language=nl&la=N&cn=1980080802 January (www.ejustice.just.fgov.be/cgi_loi/change_lg.pl?language=nl&la=N&cn=2014010654 Bertozzi, G. Ross Road Activation: Legal Aspects, Implementation Outcomes”, W. Eichhorst, Kaufmann Bringing Jobless Work? Experiences Schemes Europe Heidelberg: Springer, 121-159. BMAS “Final Evaluation Experiment Clause Pursuant 6c SGB II”, Bundesministerium und Soziales, Berlin. BMASK “Basic Report: Institutions, Procedures, Measures reporting 2013/2014”, Arbeit, Soziales Konsumentenschutz, Vienna (https://broschuerenservice.sozialministerium.at). (2014a), “Social Austria”, (www.sozialministerium.at/cms/site/ attachments/1/6/3/CH2088/CMS1313745345149/social_protection_in_austria.pdf). 37 Bodsworth, E. “Making work”, Study, Brotherhood St. Laurence, Fitzroy, Australia. Bogaerts, K., Echelpoels, Van Dooren, I. Marx Froy “Building Flexibility Accountability Into Local Services: Belgium”, (LEED) Working Papers (2011/11), Publishing. Marx, Vandelannoote Mechelen Activering bij Werkloosheid en Recht op Maatschappelijke Integratie, Final Report, Centrum voor Sociaal belied Herman Deleeck Universiteit, Antwerp, July. Bonoli, “Active Changing Context”, Clasen Clegg Regulating Risk Adaptations Post-Industrial Markets Europe, La réinsersation profesionnelle des bénéficiairies l’aide Suisse Allemagne. Chavannes-Lausanne: IDHEAP 281/13. “Federalism Work Switzerland: Active Fragmented State”, Publius: Federalism, accessed online access, 1-22. Boockmann, B., Thomsen, Walter, Gobel Huber “Should centralized decentralized?”, ZEW Discussion Papers, 10-106, Research, Mannheim. Bradley, One-Stop Delivery System”, Service, D.C. Innovation Opportunity Bramwell, “Training 21st Century”, Background Paper, Mowat EI Force, Toronto. “When Governs: Closing Compliance Gaps Policies”, International Administration, 34, Is. 12. Larsen (2008). Redesigning Decentralised municipal jobcentres. Paper CARMA’s 25th anniversary conference, 1-19. Brown, (2012), “Temporary Families: Maintenance Effort Trends”, Testimony Before Subcommittee Human Resources, Committee Ways Means, House Representatives, Office, Cameron, Simeon (2002), “Intergovernmental Relations Canada: Emergence Collaborative Federalism” 32, 49-71. “2012 Monitoring Report”, CEIC, Ottawa. “2013/2014 38 Association Workers “Canada Transfer Project: Matters”, Project report, Workers, Determinants Cantillon, “Belgian federalism: Quo Vadis?”, 3/2013, David Hume Institute, Edinburgh. Carpentier, “Activering bijstandsgerechtigden: wie stroomt door naar arbeidsmarkt?”, Beleid Stuurgroep activering (VVSG), Carny, “Where Now Australia’s State?”, 14/89, Sydney School. Cass, (1988), “Income system”, Publishing Canberra. Castles, (1985), class welfare: Reflections Zealand 1890–1980, Sydney: Allen Unwin. Uhr “Australia: constraints innovations”, 51-88. Champion, “Switzerland: latecomer catching up?”, Glegg Unemployment: 121-141. C., Pisoni “National Identifying Innovations Increasing Resilience Vulnerable Groups”, INSPIRES series, 17. Chite, Farm Bill (P.L. 113-79): Summary Side-by-Side, Choudhry, Pal Regionally Differentiated Entitlement Charter-Protected Canadians”, Taskforce, Christensen, T., Jantz Lægreid “In Holy Grail reform”, workshop “Administrative organization state: wicked accountability, legitimacy coordination”, Universidad Salamanca. “Accountability reform: Comparing Norway Germany”, 9, Stein Rokkan Studies, Bergen. Cockx, Dejemeppe Der Linden (2011a), l’activation comportement recherche d’emploi, Ghent: Academia (2011b), “Sneller aan werk dankzij het zoeken?”, Regards économiques, 85. 39 Considine, Lewis O’Sullivan “Quasi-Markets Following Decade Australia”, Policy, 40, 4, 811–833. D’Amico, R., Dunham, Henderson, Kogan, D., Koller, V., Mack, Magnotta, Salzman, Wiegand, A., Carrick, Weissbein, After Years: Results WIA, Oakland: Associates. Dagpengekommissionen “Dagpengekommissionens samlede anbefalinger”, (http://bm.dk/dagpengekommissionen). Davidson, Whiteford “An Overview Australia’s System Unemployed”, Social, Migration 129. Dawkins, “Insuring Prosperity: SME Perspectives Federation Independent Business, Day, Winer “What regionalized internal migration Canada?”, De Deken, “Distribution security report: AIAS 07-53, Amsterdam. Canberrra. Finance “Jobs, Growth Long-Term Prosperity. Action 2012”, Works Balance: Creating Jobs Opportunities”, Literature identification delivery Part II Brussels. Peichl (2012a), “Automatic Stabilizers Crisis: vs. Europe”, Economics, 96, 3-4, 279-294. (2012b), Stabilization Discretionary Fiscal Crisis”, IZA Duell, N., Tergeist, U. Bazant Cimper “Activation Switzerland”, Paris. Eberts, (2003), US: Leveraging Capacity Forms Governance”, (ed.), Managing Decentralisation: Role Paris: OECD. Egger, Dreher Partner AG (2006), Wirkungsevaluation der öffentlichen Arbeitsvermittlung, Bern: SECO. W., Grienberger-Zingerle Germany: status support”, 2514. 40 O. Berlin: Springer-Verlag. Ernst Young “Guide (www.ey.com/Publication/vwLUAssets/EY-guide-to-unemployment-insurance- 2014/$FILE/EY-guide-to-unemployment-insurance-in-2014.pdf). Falk, (2013a), (TANF) Grant: Responses Frequently Asked Questions”, Services, (2013b), Financing Requirements”, (TANF): Amounts Cash Aussenberg Categorical Eligibility”, Fernandez-Salgado, Sutherland Tumino “Welfare compensation Great Recession”, Wealth, 60, 177-204. Fisher, Rubenson, Bernatchez, Clift, Jones, G., Lee, MacIvor, Meredith, Shanahan, Trottier, Postsecondary Education, Vancouver: Higher Education Training. “Green Reform” (www.vlaanderen.be/nl/publicaties/detail/groenboek-zesde-staatshervorming). Hein, Clark (1999), Economy Hudson Occasional Series (https://hudson.org/content/researchattachments/attachment/401/hudson_newsle tter05_final.pdf). Hendeliowitz, “Anchoring Regions”, Hermans, actieve welvaartsstaat werking. Een sociologische studie implementatie werkvloer Vlaamse OCMW’s, doctoral dissertation, KU Leuven. Hoke, Discretion Legislation: Illusion, Reality Federalism-Based Constitutional Challenge”, Stanford Review, 115-130. GAO “Unemployment Trust Funds: Long-Standing Have Increased Insolvency”, 41 “Supplemental Improved Oversight Expansions Needed”, Insurance: Circumstances Individuals Who Exhausted Benefits”, Reductions Maximum Durations Implications Costs”, Gauthier, Transfer: Past, Present Future Considerations”, Library Parliament Publication 2012-48-E, British Columbia “2013/14 Annual — Agreement” (www.eia.gov.bc.ca/programs/epbc/docs/lmda-annual-report-2014-15.pdf). “Canada/British 2013/14 Outcome Report” (www.jtst.gov.bc.ca/cjfagreement/docs/2013-14_POR.pdf). Newfoundland Labrador “Annual 2014-15 Canada-NL Persons Disabilities (LMAPD) Job Fund (JFA) (LMDA)” (www.aes.gov.nl.ca/publications/pdf/Jan_12_2015_LMDA_Annual_ Plan_C_2013-14.pdf). Saskatchewan “2013-14 (LMA), Ministry (http://economy.gov.sk.ca/LMA-LMDA-2013-14). Governments Alberta (1996), (www.esdc.gc.ca/eng/jobs/training_agreements/ lmda/ab_agreement.shtml). Ontario lmda/on_agreement.shtml). Gray, Agllias Contemporary Issues Debates Powell Hendriks Society: Global Perspective, 271-292. Jantz, Jann “Mapping administrations: concentrated accountability?”, Administrative 79, 227-248. Klerman, Early ABT Thought Leadership Associates, 1-15. Knuth, “Increasing roles delivering services: Security, 174-197. 42 Konle-Seidl, “Changes 2003”, IAB 10-2008, Agency, Nuremberg. L&R Sozialforschung “Auswirkung Einführung Bedarfsorientierten Mindestsicherung auf die Wiedereingliederung LeistungsbezieherInnen ins Erwerbsleben”, Lechner, Reiter Riesenfelder Sozialforschung, Vienna. “How demanding quantitative countries”, 166, Paris (http://dx.doi.org/10.1787/5jrxtk1zw8f2- en). Leibetseder, Unproductive Pressure Low Support”, 49, 549-570. Austria: regulating in-between”, Work, 17, 104-117. Léonard, Ten Changes 2012-2013”, 2013-03-E, Works”, 2010-52-E, Lin, Z. changes”, Statistics Catalogue 75, Ottawa (www.statcan.gc.ca/studies-etudes/75-001/archive/epdf/3828-eng.pdf). Lower-Basch, “SNAP E&T”, Overview, CLASP, Mploy 2011/12, Publishing, Mabbett, “Devolved Security Systems: Principal-agent verus governance”, 177-200. Mahringer, “Implementing allowance seekers Statements Comments”, (WIFO) (http://pdf.mutual-learning-employment.net/pdf/DE%2007/Austria_DE_07.pdf). McMillan LLP, law provincially employers”, Brochure, Medow, “Hidden Regional Differentiation: Unequal Support Workers”, Mendelsohn, “Labour Agreements failed keep pace modern markets”, Commons Testimony, Centre, Mendelson, Zon Wheels Off: Closer Look Grant”, Caledon 43 Mosley, “Decentralisation Analytical Dialogue”, Regimes”, (2012/10), Work: Recommendations Force”, Rules Mean”, Nadeau, “2014-15 Territories”, Parliamentary Budget Officer, Council Incomes 2009”,National Reports, Winter 129, Activating Jobseekers: Does Skills Coalition “Side Side Comparison Occupational Adult Family Literacy Provisions WIA WIOA”, Coalition, (www.google.nl/url?sa=t&rct=j&q=&esrc =s&source=web&cd=1&ved=0ahUKEwj0sPbxy73JAhWEeg8KHWddCuoQFgggMA A&url=http%3A%2F%2Fwww.nationalskillscoalition.org%2Fresources%2Fpublicatio ns%2Ffile%2F2014-10_wioa-side-byside.pdf&usg=AFQjCNFC_0yy58NHEb74d1JLKKD9). H., Armingeon, Bertozzi marriage democracy federalism”, 261-304. Nichols, Needels Strengthening Relationship Theory Policy”, 20, 1-23. O’Leary, Eberts Wagner-Peyser Service: Seventy-Five Years Matching Seekers Employers”, Center (SESER) Assoication Agencies (NASWA), Tálos “Janus-Faced Developments Prototypical Bismarckian 1970s”, Palier Long Goodbye Bismarck? Politics Continental Amsterdam: Amsterdam 101-128. Growing Unequal? Distribution Poverty Countries, Divided Stand. Why Inequality Keeps Rising, It, Framework Household Income, Consumption 44 Outlook 2014, Pal, L. Class, Bureaucracy: Montreal: McGill-Queen’s Officer “Fiscal Sustainability 2011”, Poirier, Keeping Promises Status Intergovernmental Reference Phd Cambridge. Pollack, Business Cycle”, MPRA 55057 (http://mpra.ub.uni-muenchen.de/55057/). Productivity “Independent Network: Inquiry Quade, Dupper US”, Monitor Bertelsmann Stiftung “International 2010: scheme”, Bertelsman Stiftung, Gütersloh (www.fundacionbertelsmann.org/ cps/rde/xbcr/SID-AD6B22C1-C5BF6051/bst_engl/Austria_State_Welfare_ Social_Assistance.pdf). Rowell-Sirois (1940), Royal Dominion-Provincial Relations, King’s Printer. RVA/ONEM (2003-2004, 2008-2014), SECO Arbeitslosigkeit Schweiz 2008 Le chômage Staatssekretariat Wirtschaft seco. Steiner, V. Wakolbinger “Wage subsidies, 5191, Labour, Bonn, September. Stigaard, Sørensen, Winter, Friisberg Henriksen Kommunernes beskæftigelsesindsats, Copenhagen: Socialforskningsinstituttet. Struthers, (1983), No Fault Their Own: 1914- 1941, Toronto: Toronto Force Modernizing Working-Age Adults “Time Fair Deal”, City Summit Alliance. Telford, Spending Power Revisited: Bridge Divide Rest Policy: Matters, 12-48. Triantafillou, “Decentralization exercise power autonomy: policy”, Power, 55-71. 45 DOL Compensation: Federal-State Partnership, Labor, Insurance, Division Legislation. “Workforce (WIA) Statutory Formulas Allotments” (www.doleta.gov/budget/docs/ WIAFormDesc.pdf). “WIA Incentives Sanctions”, February (www.doleta.gov/performance/results/incentives _sanctions.cfm). USDA FNS Options 10th edition”, Agriculture, Food OIG “FNS Quality Control Process SNAP Error Rate”, Inspector General. den Berg, Parent Masi “From Towards Transitional 2nd “Quality Transitions: 25-26 November (www.siswo.uva.nl/tlm/confbuda/papers/papers_files/WP3%20Van%20den%20Be rg%20Parent%20Masi%20- %20From%20Unemployment%20to%20Employment%20Insurance.pdf). Vandenbroucke, “Wederkerigheid: niet vanzelfsprekend, wel nodig”, Janssens Voor wat hoort wat, Antwerpen: Bezige Bij, 19-76. systems”, CES DPS1.02, Meert “Solidariteit verantwoordelijkheid staatshervorming. Waarover gaat het? Waartoe dient het?”, mimeo. Vleminckx “Disappointing poverty trends: investment blame?”, 21, Verdun, “Governing Dimension Integration”, Observatoire Européen 14. Wallace, Policy-Making Weishaupt, Trends Partnership Privatization”, Joint OECD/University Maryland Conference “Labor Time High Unemployment” (http://umdcipe.org/conferences/LaborActivationParis/ conference_papers.html). Partners Governance Western Document Geneva, May. 46 Manpower Revolution Paradigm, Wirtschaftskammern Österreichs Statistical Yearbook Vienna: (http://wko.at/statistik/jahrbuch/2014_Englisch.pdf). Wood, Canada”, “Using Ideas Up Federalism: Case Brief Canada-Europe Transatlantic (http://labs.carleton.ca/canadaeurope/2011/policy-brief-using-europeangovernance-ideas-to-open-up-canadian-federalism-the-case-of-labour-market-policyby-donna-wood/). Klassen “Bilateral federalism 52, 249-270. “Improving Zon, “Slicing Pie: Principles Allocating Payments Federation”, 47 grid; paragraphs, italics, distinctive. follows explanation. annex 48 List Abbreviations BMA Bilateral DE DHS JSA KPI Key KPM JS Search (NSA) (DE) regulates Very Centrelink; Centrelink, DHS. enter bilateral Centrelink. agencies. sign contracts assignments Code Practice Communication Protocols. legislated ‘service continuum’), tool revenue. providers achieved. n.a. Yes 49 Caseload decentralisation/delegati on? Delegation Centrelink lowerlevel DHS/Centrelink input Private ‘Star Rating’ mostly outcomebased DE-DHS input- output-based monitors KPI. No, governs DHS/Centrelink, actors. Yes, continuum details actions contact intervals ‘streams’. Clients tools. determines stream client belongs. Within streams, 30. Conduct Protocol agencies: yes, fees require activated. attract contracts. relationship: principalagent recognised such. ever continuum’, payments outcome-based indicators, IT-system, mandatory plans 50 BMAs measurement. actors: (DE), (DHS), currently officially DHS) marked issues. Essentially, prescription, legislating divided DHS/Centrelink. prominently NSA. resort.23 furthermore, communicating deliver services. DE. supervision retains granting Faltering mid-1980s started experimenting For-profit community competition (then CES). Subsequent 1990s) at-arm’s-length (later, incorporated DHS, infra). fewer prominence Full 1998, Network, 300 contracted tendering intensity. rounds supervision; adopt strategies. commencement test asset test; (www.humanservices.gov.au/customer/services/centrelink/newstart-allowance); Davidson Whiteford, 13-14 academic source. 51 differentiated intensity stricter conditionality payments. prescribed undertake interviews jobseeker. Included expansion agencies’ rating contract aforementioned placing substance) stemmed method enticed harder-to-place fees. attaining easierto-place satisfied overhaul 2007: network continued parking clients, jobseeker dependency removing option specialise complicated Pathway Plan. IT simplified, standardised, communication addressing although successor CES, CES. governed partnership agreement. entailed becoming formally though performs duties. (BMAs). outline (KPMs). (KPIs), timeliness disbursement. KPIs KPMs align. attempt address arise 52 Arbeitsmarktservice Österreich (federal AIVG Arbeitslosenversicherungsgesetz (Unemployment Act) BMS Bedarfsorientierte (Social Assistance) UA (AVIG) Unemploymentrelated (BMS) AMS; federal. ministry internally transposed role) laid (through Länder). administers disbursement (hence, delegation). Delegated medium created leeway. Medium bound solely implementation. Funded employeremployee actors; 53 50% costs. Länder-federal contributions differ structurally. Delegation, Balanced scorecard: objectives: None tightly Fixed offer (extra rules young clients); centres plan clients; differentiation stipulates inkind tests. Shadow hierarchy: bad performance, self-evaluation otherwise directions follow. responses eliminated opportunities off. relating AMS’s check possibly AMS). W.r.t. AMS: semiautonomous) (Arbeitsmarktservice AMS), (Länder). chose response. Confronted Länder, (de facto) did. part) before. UA, thereof. semi-autonomous headquarters Vienna, nine 99 offices. administrates disburses activation.24 contributions. adopted 55 expand supplement fit. Often, (potentially) unlimited duration. Unemployed persons claim UI-exhaustion. rising (starting (political) disparities. During decades, UI/UA reformed 1994 ministerial department current form. served territorial pacts arrange setup Combined unsystematic referral AMS, regionally nationwide supplement. centralising harmonising effect. AMS. Contrary happened complete off routes renew assessing claimants. send finances possibilities left Firstly, directors supervised legislative body consists majority) annual whole, translates ‘balanced scorecard’ Thus objectives) branches (balanced scorecard). timing interview. differentiate centres, varying jobseekers categorised assigned appropriate type. intensive 56 supervises management, processes, place cases: caseloads, control, contrary merge 57 OCMW Openbaar Maatschappelijk Welzijn (municipal centre, CPAS d’Action Sociale (idem) Total (since constrained organisation; (sanctioning regionalised, framework) formulated Payment payment bodies (one auxiliary trade union federations), don’t administered OCMW/CPAS. Municipalities 58 lump subsidy supports extra ‘leefloners’ activated reimburses Important decentralisation/del egation? Regions/municipalit ies monitored, steering, inconsequential; discretion unclear. (negotiated) 59 performancebased 5-6- 7: about, unclear gives manoeuvre requirements) Until (principal-agent 2012a.) 1980s, featured UI: (job legislation). beginning 2000s, came policiesin onwards, pushes devolution further, giving competence efforts. principles undermined. Historically, ‘leefloon’/’revenue d’intégration sociale’) rolein Belgium; marginal. federal, devolved hinges 50/50 municipalities, (depending, efforts, Reform). regulatory Reform, prominent, intergovernmental negotiation promises laggard. passive occurred late. systematic conforming 1997 Strategy, onwards. ‘preventative’ entrants ‘curative’ (activating stock disparate. time, federal/regional tensions September 2003 paved 2004. goal coordinate instruments (counselling training) recipients. obligations rebalanced. intensify negotiated, resulted convergence, organised. fuelled corrected unsustainable, imbalance 2000s. That undermined commitments effort, rigid straitjacket accommodate round reform, (discussed onwards). vein Agreement. Reform. ‘passive’ ‘active’ jobseekers), this. legislation, ‘suitable offers’, checks particular, competences. previously earmarked spend archetypal commit changed radically Politically, actively viability 61 second-best solution struggling 1980s: separation legality remained competence, jobseekers, turning argued combine devolvement contain ensuing labour. ‘financial incentive’ facie, voted now. agreement, sanctioning detail, legal royal decree. introduced, Paradoxically, much, more, coordination. successful, ‘joint decision federalism’, together. jury constellation. Whether consequential 62 Canada25 CST EIA LMA LMDA P/T Provincial/Territorial (Employment assistance/ (SA LMDA; LMDA-financed negotiates targets accordance negotiate targets. Under regime: LMDA: column LMDA) Provincial (less cost, marginal). transfers, supplemented arrangement (except Quebec) (JFAs). JFAs reduced working. 63 review) marginal) determination. capita-basis) got money. distributed formula. (crude) indicators/targets Input, outcome. set. no-residency requirement) EI, ALMPS: exists, Reporting crude structure behaviour. asymmetry. Poor allocated province allocation inhibited factors. marginally ‘insurer’ risk. transformation CAP CHST later CST, services, recipients, awareness 64 (due p-a here). Responsibilities federalprovincial (EI) generates currently, duration). shaping Canada’s importantly obvious dominant province. total vulnerable groups (Aboriginal youth) managed diverge: necessarily stems sources. easy (primarily financed) exclusively Rather, dependent rate, also, rate. exist, stimulate opposite. (LMDAs). reserved beneficiaries, open 65 mid-2000s, lagged behind rectify ALMP inadequate), engaged (Labour LMAs) everyone excluding LMDAs, LMAs, beneficiaries. development. unconcerned mitigates pressing Second, attention Third, education. regarded merger overlapping streamlining administration. desire independence) open-minded devolution. 1960s 1996, shared-cost benefit. matching spending. abolished favour size,27 shifted overly generous. methods conclude mistake. Specific developments, inadequate weakened incapable around 90% change: health spending, grant; disaggregated 66 formulates Ghent system: partners) parties disburse one-stop shops, funds. exacting monitoring. department. shops. hampered Shared members. partially 67 Output inputs outputs. Ministerial outcome-based. outputs Relatively meetings rewards sanctions. municipalities. Municipal indicators). numerous. model. 68 underway simplify past. besides above, intrinsically loyal existence. decentralisation) 2012a translated hallmarks model.28 controls ongoing contradict LEED (Giguère Froy, 2009; Giguère, Pyne, Especially Giguère (2009) finds flexibility. respects: focus, team, introduced. emphasis “the levels” 2009, 51). conceptualisation “it sub-state charge [it matters] adaptation orientation contemporary challenges” (Froy, 11-12). 69 Previously, discrepancies Austrian, subsequent shop (counter-intuitively) legitimate, ‘compliance gaps’ emerged. meant realign comply reporting), contributions, comprise encroaches enforced Without monitoring, relabelling old based) changing substance utilise appropriate. exert Non-compliance motivations therefore, indeed questions), differences. emphasises outsource collaborate outsourcing collaboration biggest 49). out, influential subsequently 2011 study; 42, 84). reforms, contention 2010-11 watermark ‘medium’. give, again, 70 cumbersome oversee. underway. simplified reimbursements (output), outcomes. severing output, relabelling. unclear, be. disbursements work-readiness. voluntary due-paying members, soft. misplaced. managers funds’ precarious misconduct endanger entire indication 71 ALG I Arbeitslosenversicherung (unemployment insurance) Grundsicherung Arbeitsuchende Arbeitslosengeld I) SA/ II) prescribes UI; delegation.) joint consortia (operated BA), (compared Optionskommunen, BA. Financed taxation 72 (financed taxation) heating supplements. Except Optionskommunen: Qualitative quantitative) Mandatory small bonuses 73 Optionskommunen. quantified agreements. measurement, NPM overseen tripartite supervisory board. centres. 2012a) preventing BA) unique feature: default Many revolved reigning multiple purposes: reign PES. legislates II). 2002-05, existed: hands burdens capable twofold disparity: (much systems). scheme: II. (one-stop shops beneficiaries), operated consortia, beneficiaries entity. unopposed. themselves, clash cultures employees, 74 saw infringing autonomy. Subsequently, reorganised, Länder) task (Optionskommunen) themselves. ‘political decentralisation’. reorganise unconstitutional ‘mixed administration’ continues ‘opting’ closer prevented Optionskommunen performing (worse eyes BA). regime. regimes. (concerning regime) acted semi-independent agency, committee. partner direction Ironically, scandal intentionally misrepresenting placement figures. reorganised lines, 75 AC Fonds l’Assurance-Chômage fund) AVIG/LACI Arbeitslosenversicherungsgesetz/Loi sur l’assurance-chômage (Federal Obligatory Insolvency Compensation) RAV/ORP Regionalen Arbeitsvermittlungszentren/Offices Régionaux Placement (regional offices) SKOS/CSIAS Schweizerische Konferenz Sozialhilfe/Conférence Institutions d’Action (Swiss (AVIG/LACI) assistance/inco me beneficiaries) Non-binding (SKOS/CSIAS) Disbursement performed (cantonal) Cantons strategy: intervention whatsoever. clients) cantons. Cantons, 76 (AC) 92% employer employee 6% 2% cell cantonal legislate co-finance (50%), designed. funding). Funding (however, relationship. receives cofinanced (50%) percapita Cantonal redistributional high. Above client. portion 77 measures. counted dictates registration interview frequency definitions work’ ‘work availability’. stipulation duty level’. basedsanctions/rewards structure, in-depth (shadow hierarchy) possible: inherent activate. renewal closed. (an in) co-financing (n.a. benefits.) 78 P-a (decentralisation character). resembles labour; Rising caused risks, claims (AC). AC, funds.29 organisation. 100 (RAV/ORP) legislating, relevance) 1990s. rose claims, consequently, heterogeneous, exacerbated schemes. Since, infra), revealed mismatch in, (between attempted disability-related) coordination successful. underscored Not steep rise canton privately partners. predate obligatory (AVIG/LACI). 79 invalidity misused offload pensions. period, offices, speed reintegrated turn, back renewed (invalidity) pension response, system.30 boundaries, meaning decide greatly. ensures obliged increased, dedicated regulate non-regular falls factor, cover interinstitutional day. ALMPs: beneficiary. registered reaches essentially, equilibrium ‘regular’ ALMPs. AND SOCIAL ASSISTANCE ACTIVATION 80 EmB MoE WIOA (WIOA) (SNAP E&T) compensation, (indirectly, FUTA, directly, EmB) setting. poses designs options menu outlines guidelines, approval. 81 Decentralisation jointly administrate States: (but, recession, funding) Federal: Reduction Currently 40% 60% financed. Only equally state’s dotation funded, majority 82 loan governments? purposes text comment) Marginal reimbursed, otherwise, (measures mainly shares distribution patterns. disproportional affected ?? plans) Mostly (quality measures) 83 imposes framework. prescribe interventions. EmB. MoE. regulations. deviate slightly. conduct reviews ? (nonpayment localities) non-compliance requirements: cuts grants; indirect: Bonuses awarded improved error rates; penalties apparent borrow repayment deficits, enforces during 84 slashing states’ determining adequately regulations bonus/malus gaming. Conclusions **The constraints, calculated. 85 (transversal) development’. sight, apparently mistake prominently, cooperation. designing crisis, (EmB). 2009 basis), deficits loans. incorporates solidarity, imposing (FUTA). generous, employers. comment. ‘transfers governments’ administrations. technical view, eligibility); EmB.31 ‘federal’ distinct ‘state benefits’. spirit, correspond ‘genuine’ citizens. tilts judgment debatable (also, triggers, project; 1C). grant. (Maintenance-of-Effort spending), Christopher information. 86 shared. other, larger, (Supplemental SNAP, Stamps) food purchasing low-income households help buy nutritionally adequate low-cost diet. TANF: ’workforce (governed Act, WIOA): link, submit funding; approved, ability loans forces penalises complying standards, stake. decrease length periods EB, endangers whole. signalled strengthened incarnation: (WIA). things, Its predecessor (Aid Children, AFDC) replace uses align So, presume assume TANF, EmB, bear witness CEPS, Brussels, (0)2 229 • VAT: BE 0424.123.986 ABOUT Founded 1983, widely authoritative tank operating Union today. leading forum affairs, in-house complemented institutes world. Goals  Carry state-of-the-art innovative facing Maintain standards excellence unqualified stakeholders Provide publications recommendations Assets Multidisciplinary, multinational multicultural team knowledgeable analysts Participation networks, highly reputable consolidate CEPS’ expertise extend outreach membership 132 Corporate Members 118 Members, practical sounding Structure In-house Programmes Rights Energy Climate Change Institutes Capital (ECMI) (ECRI) (ECH) Networks Platform (ECP) Network (ENEPRI) (EPIN)

Download fulltext
253

Het cement van wederkerigheid en de paradox van de muntunie
Frank Vandenbroucke
Gepubliceerd in De Gids op Maatschappelijk Gebied, jaargang 107, nr. 6, juni 2016, pp. 34-39.
Sterke nationale welvaartsstaten en Europese eenmaking waren de mooiste politieke projecten van
de 20ste eeuw: ze gaven hoop. Welvaartsstaten zouden mensen ‘bevrijden van vrees en nood’. De
Europese integratie moest een einde stellen aan een geschiedenis van oorlogen. Beide projecten
lijken nu vast te lopen. Ik zal het niet hebben over de aaneenschakeling van crises in de Unie, noch
over alle uitdagingen waar welvaartsstaten voor staan. Ik zoom in op één kwestie: zouden deze
projecten tot overmaat van ramp strijdig zijn met elkaar?
De gedachte is verleidelijk omdat we sinds 2004 twee ontwikkelingen zien: enerzijds de uitbreiding
van de Unie naar landen met lage lonen en het opengooien van de binnengrenzen; anderzijds
groeiende ongelijkheid aan de onderkant van de samenleving in het oude Europa. Migratie en (zij
het minder aanwijsbaar) concurrentie op basis van lage lonen spelen een rol in het afkalvende
herverdelingsvermogen van welvaartsstaten, maar die rol is complex en veel andere krachten zijn
aan het werk. Toenemende ongelijkheid is niet het gevolg van ‘ijzeren wetten’, of het nu gaat over
de groeiende kapitaalvoorraad van Piketty, de globalisering of de Europeanisering. De sleutel is het
beleid van overheden. Europeanisering moet dus door die bril bekeken worden: tast Europa het
effectieve vermogen van onze overheden aan om in te zetten op bescherming en herverdeling? Ik
belicht één aspect van dat beleidsvermogen: schokdempers in tijden van crisis. Daar is een
probleem. Maar er zijn oplossingen.
Welvaartsstaten hebben ingebouwde stabilisatoren om economische schokken uit te vlakken:
progressieve belastingen en werkloosheidsuitkeringen. In de Eurozone zijn de automatische
stabilisatoren na de financiële crisis snel uitgeschakeld. Dat had te maken met reacties op de
financiële markten en strak bezuinigingsbeleid. De analyse is bekend. Minder bekend is dat de
Eurozone de enige muntunie ter wereld is waarin dergelijke stabilisatoren niet ten dele
gecentraliseerd zijn. Neem de Verenigde Staten. Werkloosheidsuitkeringen zijn in de VS de
verantwoordelijkheid van de staten. Maar de staten worden ondersteund met een federaal
belastingkrediet dat werkgevers helpt om hun bijdragen voor de werkloosheid te betalen. De
federale overheid koppelt er minimale eisen aan waar de werkloosheidsverzekering moet aan
voldoen. Bovendien zorgt Washington in tijden van erge crisis voor bijkomende
werkloosheidsuitkeringen die geheel of gedeeltelijk federaal gefinancierd worden. En staten kunnen
lenen bij Washington wanneer hun werkloosheidskas in het rood staat.
Gezond boerenverstand
Schokdempers samen organiseren is rationeel. De eerste reden is risicospreiding. De tweede reden
heeft te maken met wat economen ‘externaliteiten’ noemen. Nationale verzekeringssystemen
creëren een externaliteit: een land dat zichzelf goed verzekert, bewijst ook zijn buren een dienst. Het
is zoals met vaccinatie, het voorbeeld bij uitstek van een externaliteit: wie zich vaccineert,
beschermt niet alleen zichzelf tegen een besmettelijke ziekte, maar ook mensen met wie hij in
contact komt. Daarom is het rationeel en efficiënt dat overheden vaccinaties subsidiëren en deels
verplichten. In een muntunie is het besmettingsgevaar groter dan in een loutere
2
gemeenschappelijke markt. Dus is het logisch dat een muntunie goede schokdempers verplicht in de
lidstaten.
Preventieve voorschriften (te vergelijken met verplichte vaccinatie) houden in dat lidstaten geen
structurele tekorten opbouwen, want dan verliezen ze ruimte om hun overheidstekort te laten
groeien bij een crisis. Maar de kwaliteit van werkloosheidssystemen moet ook in orde zijn. Dekken
ze alle werknemers of laten ze grote groepen onverzekerd, zoals in Italië, waardoor de stabiliserende
rol van werkloosheidsuitkeringen in Italië onder de maat is? Zijn ze voldoende genereus, maar
zonder werkloosheidsvallen te veroorzaken?
Vaccinatie wordt gesubsidieerd: producten met positieve externaliteiten moet je subsidiëren om
hun verbruik op een optimaal niveau te brengen, zo zeggen de handboeken economie. Nationale
werkloosheidsstelsels subsidiëren is in de Europese Unie niet aan de orde; maar het zou wel
rationeel zijn een herverzekering van de nationale werkloosheidsverzekeringen te koppelen aan
minimale kwaliteitseisen, zodat lidstaten de kost ervan ook in zeer moeilijke omstandigheden
kunnen betalen. De Europese Unie zal geen federale begroting ontwikkelen zoals de VS of Canada;
maar met een relatief kleine verzekeringspremie kan je qua stabilisatie hetzelfde nuttige effect
bereiken als met een omvangrijke begroting.
Hoe aanpakken?
Hoe zou een interstatelijke verzekering in de Europese Muntunie er uit zien? Tijdens de voorbije
jaren zijn verschillende voorstellen gepubliceerd, al dan niet gekoppeld aan de nationale
werkloosheidsstelsels. Deze voorstellen komen er veelal op neer dat de lidstaten bijdragen betalen
aan een fonds, dat geld uitkeert aan overheden van lidstaten die getroffen worden door negatieve
schokken. In bepaalde varianten gaat het louter om een verzekering tegen zogenaamde
‘asymmetrische schokken’, en kan het fonds zelf nooit een tekort maken. Als alle landen getroffen
worden door een crisis, zullen landen die het minst getroffen zijn in dergelijk schema bijdragen
betalen voor landen die het meest getroffen zijn. Andere auteurs beschouwen dat als problematisch
omdat men solidariteit vraagt van landen die zelf ook een effect voelen van de crisis, wat politiek
moeilijk is en economisch niet zinvol. Zij voorzien daarom de mogelijkheid dat een stabilisatiefonds
tijdelijk schulden opbouwt, zodat het kan bijdragen aan stabilisatie bij schokken die de hele
eurozone op symmetrische wijze treffen.
Sommige voorstellen koppelen de interstatelijke transfers aan de evolutie van de werkloosheid in de
lidstaten, en voorzien een herverzekering, via begrotingstransfers, van de nationale
werkloosheidssystemen. Andere voorstellen gaan nog verder in deze koppeling aan werkloosheid: ze
pleiten voor een rechtstreekse Europese interventie in de werkloosheidsuitkeringen die individuele
burgers krijgen. Zelf ben ik betrokken in een grootschalig onderzoek hierover, onder leiding van het
Centre for European Policy Studies (CEPS), dat binnenkort opgeleverd wordt aan de Europese
Commissie. Het is te vroeg om me uit te spreken over de vraag of en hoe een interstatelijke
verzekering gekoppeld moet worden aan nationale werkloosheidsuitkeringen, en wat dan de beste
benadering is. Wel is duidelijk dat de complexiteit van een rechtstreekse interventie in nationale
werkloosheidssystemen niet onderschat mag worden. Het meest aangewezen lijkt een model dat de
nationale werkloosheidssystemen herverzekert via begrotingstransfers, dat permanente transfers
ten voordele van bepaalde lidstaten uitsluit en een structurele herverdeling van middelen tussen de
3
landen (eerder dan een loutere verzekering waar iedereen baat bij heeft) vermijdt. Eerder dan in te
gaan op technische details wil ik het hebben over het waarom van dergelijke herverzekering.
Het is niet zo dat we vandaag geen solidariteit organiseren in de muntunie. Maar de solidariteit die
tot stand komt is het resultaat van moeizame onderhandelingen tussen regeringsleiders. Solidariteit
zit niet als een ex ante automatisme ingebakken in het Europese weefsel, ze komt ex post tot stand.
Dit heeft nadelen. Solidariteit ex post organiseren is polariserend. Bovendien is ex post solidariteit
duurder dan ex ante solidariteit want ex ante solidariteit verhindert dat de schade oploopt. Risico’s
centraliseren of herverzekeren in een muntunie is een zaak van gezond boerenverstand: voorkomen
is beter dan genezen.
Puzzel van solidariteit en soevereiniteit
U denkt nu ongetwijfeld: hoe rationeel ook, dit is hopeloze political fiction. Er heerst diep
wantrouwen, verzet tegen het delen van middelen op het Europese niveau, en vrees dat we
hangmatten eerder dan werkloosheidsverzekeringen zullen subsidiëren. We staan inderdaad voor
een paradox: de Verenigde Staten consolideren zwakke solidariteitsmechanismen in de staten met
solidariteitsmechanismen op het federale niveau; de EU lukt er niet in om sterke
solidariteitsmechanismen binnen de lidstaten te ondersteunen met ex ante solidariteit op het
Europese niveau, en creëert zo een instabiele muntunie. Politiek gaat het om een moeilijke puzzel:
het zou in ieders voordeel zijn dat we ‘gelijk oversteken’ in het delen van soevereiniteit en het delen
van risico’s; maar hoe doe je dat als je elkaar niet vertrouwt en denkt dat je steeds meer greep op je
eigen nationale situatie verliest? Dat laatste vormt de kern van het debat: de Europese Unie is
synoniem geworden met verlies aan invloed, verlies aan ‘greep op de situatie’. Als we niet bereid zijn
risico’s en soevereiniteit te delen, zullen we steeds meer ‘greep op onze eigen situatie’ verliezen.
Risico’s en soevereiniteit moeten gedeeld worden om effectief beleidsvermogen te heroveren. De
inzet is dat nationale beleidsmakers zo sterker worden, eerder dan zwakker.
Europese Pijler van Sociale Rechten
Hoger stelde ik dat het logisch is dat de Europese Unie eisen zou stellen aan de kwaliteit van de
werkloosheidssystemen in de lidstaten. In welvaartsstaten zijn werkloosheidsuitkeringen de
spreekwoordelijke neus van de kameel: of ze een goede schokdemper zijn, hangt ook samen met de
kwaliteit van het activeringsbeleid, de hoogte van het netto-inkomen dat mensen kunnen verdienen
aan de onderkant van de arbeidsmarkt… Het gaat om een cluster van principes waar werkloosheidsen
werkgelegenheidsbeleid op een coherente manier moet aan beantwoorden. Dit onderlijnt een
bredere vaststelling: het is absoluut nodig en basisconsensus te ontwikkelen over wat het Europese
sociale model inhoudt. Terwijl de zoektocht naar een heldere omschrijving van ‘het Europese sociale
model’ tien jaar geleden nog kon afgedaan worden als een nuttige maar niet echt noodzakelijke
oefening, is dit vandaag een existentiële kwestie geworden voor de Unie.
Zijn er perspectieven om aan dergelijke consensus te werken? In maart heeft de Europese
Commissie een brede raadpleging gestart en een eerste voorlopige omschrijving gepresenteerd van
wat de ‘Europese Pijler van Sociale Rechten’ moet worden. Dit initiatief maakt deel uit van de
werkzaamheden van de Commissie in opvolging van het Verslag van de vijf voorzitters van de
Europese instellingen over de voltooiing van de muntunie, dat in juni 2015 gepubliceerd is. Het
initiatief voor de pijler is gericht op de eurozone, maar andere lidstaten kunnen instappen als zij dat
4
willen. De terminologie ‘rechten’ is wel enigszins verwarrend, omdat het in essentie gaat om
benchmarking van het sociale beleid in de lidstaten. Heel wat beleidsgebieden komen aan bod,
gegroepeerd in drie hoofdthema’s: gelijke kansen en toegang tot de arbeidsmarkt; billijke
arbeidsvoorwaarden; adequate en duurzame sociale bescherming en toegang tot essentiële
diensten van hoge kwaliteit.
Dit initiatief van de Commissie beantwoordt potentieel aan de behoefte die ik geschetst heb. Een
breed debat over dergelijke ‘pijler van sociale rechten’ kan bijdragen tot de noodzakelijke
basisconsensus. Tegelijkertijd is het een initiatief met een hoog risicogehalte. Indien het ervaren
wordt als een heruitgave van bestaande Europese coördinatiestrategieën, zoals de Europese
Werkgelegenheidsstrategie en de Open Coördinatie voor sociale bescherming en insluiting, dan zal
het geen nieuwe dynamiek creëren; het heersende scepticisme over de sociale betekenis van de
Unie zal er dan alleen door versterkt worden. Precies daarom moet zorgvuldig met de terminologie
‘rechten’ omgesprongen worden. Opdat dit initiatief impact zou hebben, lijken drie voorwaarden
belangrijk.
• Ten eerste, moet een pijler van sociale rechten uiteindelijk voorwerp uitmaken van overleg
tussen politieke leiders en sociale partners op het hoogste niveau. Zoals de EU zich voorzien
heeft van een fiscal compact, zou er op het hoogste niveau ook een ‘sociaal pact’ moeten
afgesproken worden.
• Ten tweede, lijkt het me aangewezen een onderscheid te maken tussen domeinen waarin op
basis van bestaande Europese bevoegdheden effectieve rechten, in de juridische betekenis
van het woord, tot stand kunnen komen (zoals arbeidsvoorwaarden) en domeinen waar de
Unie over minder bevoegdheden beschikt. In domeinen waar de Unie wetgevend kan
optreden mag het wetgevende initiatief niet in verdrukking geraken; in domeinen waar dat
minder evident is, kan wel een indringende benchmarking van instrumenten en resultaten
georganiseerd worden, die verder gaat dan wat nu bestaat in de diverse
coördinatieprocessen.
• Ten derde, denk ik dat dit initiatief op een bepaald ogenblik uitdrukkelijk gekoppeld moet
worden aan ‘hardere’ initiatieven zoals de voorbereiding van een Europees stabilisatieinstrument
(waar het verslag van de vijf voorzitters het ook over heeft, zij het in vage
bewoordingen); daardoor zou de politieke gevoeligheid en betekenis ervan veel groter
worden.
Wederkerigheid
Mijn pleidooi is gebaseerd op wederkerigheid: een solidaire verzekering van risico’s met strenge
eisen waar de verzekerden moeten aan voldoen. Een Europese toepassing van ‘voor wat hoort wat’,
zo u wil. Wederkerigheid is echter een iets rijker begrip. Wederkerigheid is het cement van de
bescherming die nationale welvaartsstaten bieden. Het komt er op neer ‘voor wat hoort wat’ in de
juiste dosis toe te passen: ‘voor wat hoort wat’ kan verworden tot een hardvochtig mantra, zonder
oog voor het feit dat mensen ook recht hebben op mededogen. Een overdosis kan ook leiden tot een
allesoverheersend wantrouwen, waarbij een obsessie voor moral hazard (oneigenlijk gebruik van
verzekeringen) ons blind maakt voor de voordelen van onderlinge verzekeringen. Zoals
wederkerigheid het cement is van welvaartsstaten, moet het nut van wederkerigheid ons inspireren
voor de Europese Unie. Zo zouden we het wederkerigheidsprincipe ook moeten toepassen op de
5
lopende debatten over grensoverschrijdend verkeer. De Nederlandse regering klaagt terecht over
misbruik van detachering naar Nederland van werknemers Oost- en Centraal-Europa, omdat dit het
Nederlandse sociale bestel ondermijnt. Tegelijkertijd heeft Premier Rutte gezegd dat er veel goeds
zat in de eisen van David Cameron; Cameron wil Europeanen die in het Verenigd Koninkrijk als
werknemer aan de slag zijn en géén gebruik maken van detachering kunnen uitsluiten van Britse
sociale voordelen. De Nederlandse positie komt er op neer dat men zelf graag uit twee walletjes zou
eten: Polen die hier werken moeten bijdragen betalen voor het Nederlandse sociale bestel; maar
dezelfde Polen moeten niet denken dat ze zomaar alle sociale voordelen kunnen krijgen die
Nederlandse werknemers krijgen… Dat schendt niet alleen een elementair principe van
wederkerigheid, het maakt de mogelijkheid om een verstandig compromis te vinden met de Oosten
Centraal-Europese regeringen over de detacheringskwestie moeilijker. Belgische politici die graag
laten horen dat ze Cameron en Rutte interessante Europeanen vinden, zouden daarover moeten
nadenken.
Dit is een samenvatting van de rede die Frank Vandenbroucke uitsprak n.a.v. zijn aanstelling als
universiteitshoogleraar aan de Universiteit van Amsterdam. De volledige tekst is te vinden op
www.frankvandenbroucke.uva.nl

Download fulltext
254

22 Zeggenschap 2-2016
Herverzeker werkloosheid
op Europees niveau
verzekeringssystemen creëren een externaliteit: een land
dat zichzelf goed verzekert, bewijst ook zijn buren een
dienst. Het is zoals met vaccinatie, het voorbeeld bij uitstek
van een externaliteit: wie zich vaccineert, beschermt niet
alleen zichzelf tegen een besmettelijke ziekte, maar ook
mensen met wie hij in contact komt. Daarom worden vaccinaties
gesubsidieerd en in de meeste landen ook deels verplicht.
In een muntunie is het besmettingsgevaar van economische
schokken groter dan in een louter gemeenschappelijke
markt. Daarom is het belangrijk dat alle landen over
goede schokdempers beschikken: zo beschermen ze zichzelf
en anderen.
Geen structurele tekorten
Preventieve voorschriften (te vergelijken met verplichte
vaccinatie) houden in dat lidstaten geen structurele overheidstekorten
opbouwen, want dan verliezen ze ruimte om
hun tekort te laten groeien bij een crisis. Maar de kwaliteit
van werkloosheidssystemen moet ook in orde zijn. Dekken
ze alle werknemers of laten ze grote groepen onverzekerd,
zoals in Italië, waardoor de stabiliserende rol van werkloosheidsuitkeringen
in Italië onder de maat is? Zijn ze voldoende
genereus, maar zonder werkloosheidsvallen te veroorzaken? Vaccinatie wordt gesubsidieerd: producten met positieve
externaliteiten moet je subsidiëren om hun verbruik op een
De weg naar een sociaal Europa verloopt moeizaam. Landen wantrouwen elkaar en zijn steeds
minder bereid soevereiniteit op te geven. Terwijl juist solidariteit in sociale stelsels een schokdemper
in tijden van crises kan zijn, meent Frank Vandenbroucke. Zo zou je stelsels van werkloosheidsuitkeringen
op Europees niveau moeten herverzekeren. Als landen aan bepaalde
voorwaarden voldoen, kunnen ze die verzekering in tijden van nood aanspreken.
Frank Vandenbroucke is universiteitshoogleraar aan Universiteit van Amsterdam.
Dit is een samenvatting van zijn inaugurele rede die hij 1 juni uitsprak.
De volledige tekst is te vinden op www.frankvandenbroucke.uva.nl.
Welvaartsstaten hebben ingebouwde stabilisatoren om
economische schokken uit te vlakken: progressieve belastingen
en werkloosheidsuitkeringen. In de Eurozone zijn de
automatische stabilisatoren na de financiële crisis snel uitgeschakeld.
Dat had te maken met reacties op de financië-
le markten en strak bezuinigingsbeleid. De analyse is
bekend. Minder bekend is dat de Eurozone de enige muntunie
ter wereld is waarin dergelijke stabilisatoren niet ten
dele gecentraliseerd zijn. Neem de Verenigde Staten.
Werkloosheidsuitkeringen zijn in de VS de verantwoordelijkheid
van de staten. Maar de staten worden ondersteund
met een federaal belastingkrediet dat werkgevers helpt om
hun bijdragen voor de werkloosheid te betalen. De federale
overheid koppelt er minimale eisen aan waar de werkloosheidsverzekering
moet aan voldoen. Bovendien zorgt
Washington in tijden van erge crisis voor bijkomende uitkeringen
die geheel of gedeeltelijk federaal gefinancierd worden.
En staten kunnen lenen bij Washington wanneer hun
werkloosheidskas in het rood staat.
Schokdempers samen organiseren is rationeel. De eerste
reden is risicospreiding. De tweede reden heeft te maken
met wat economen ‘externaliteiten’ noemen. Nationale
optimaal niveau te brengen, zo zeggen de handboeken
economie. Nationale werkloosheidsstelsels subsidiëren is in
Europa niet aan de orde; maar het zou wel rationeel zijn
een herverzekering van de nationale werkloosheidsverzekeringen
te koppelen aan minimale kwaliteitseisen, zodat
lidstaten de kosten ervan ook in zeer moeilijke omstandigheden
kunnen betalen. Europa zal geen federale begroting
ontwikkelen zoals de VS of Canada; maar met een relatief
kleine verzekeringspremie kan je qua stabilisatie hetzelfde
nuttige effect bereiken als met een omvangrijke begroting.
Rechtstreekse interventie?
Hoe zou een interstatelijke verzekering in de muntunie er
uit zien? Tijdens de voorbije jaren zijn verschillende voorstellen
gepubliceerd, al dan niet gekoppeld aan de nationale
werkloosheidsstelsels. Deze voorstellen komen er
veelal op neer dat de lidstaten bijdragen betalen aan een
fonds, dat geld uitkeert aan overheden van lidstaten die
getroffen worden door negatieve schokken. In bepaalde
varianten gaat het louter om een verzekering tegen zogenaamde
‘asymmetrische schokken’, en kan het fonds zelf
nooit een tekort maken. Als alle landen getroffen worden
door een crisis, zullen landen die het minst getroffen zijn in
dergelijk schema bijdragen betalen voor landen die het
meest getroffen zijn. Andere auteurs beschouwen dat als
problematisch omdat men solidariteit vraagt van landen die
zelf ook een effect voelen van de crisis, wat politiek moeilijk
is en economisch niet zinvol. Zij voorzien daarom de
mogelijkheid dat een stabilisatiefonds tijdelijk schulden
opbouwt, zodat het kan bijdragen aan stabilisatie bij schokken
die de hele eurozone op symmetrische wijze treffen.
Sommige voorstellen koppelen de interstatelijke transfers
aan de evolutie van de werkloosheid in de lidstaten, en
voorzien een herverzekering, via begrotingstransfers, van
de nationale werkloosheidssystemen. Andere voorstellen
gaan nog verder in deze koppeling aan werkloosheid: ze
pleiten voor een rechtstreekse Europese interventie in de
werkloosheidsuitkeringen die individuele burgers krijgen.
Zelf ben ik betrokken bij onderzoek hierover, onder leiding
van het Centre for European Policy Studies (CEPS), dat binnenkort
opgeleverd wordt aan de Europese Commissie.
Het is te vroeg om me uit te spreken over de vraag of en
hoe een interstatelijke verzekering gekoppeld moet worden
aan nationale werkloosheidsuitkeringen, en wat dan de
beste benadering is. Wel is duidelijk dat de complexiteit
van een rechtstreekse interventie in nationale werkloosheidssystemen
niet onderschat mag worden. Het meest
aangewezen lijkt een model dat de nationale werkloosheidssystemen
herverzekert via begrotingstransfers, dat
permanente transfers ten voordele van bepaalde lidstaten
uitsluit en een structurele herverdeling van middelen tussen
de landen (eerder dan een loutere verzekering waar iedereen
baat bij heeft) vermijdt. Eerder dan in te gaan op technische
details wil ik het hebben over het waarom van dergelijke
herverzekering.
Het is niet zo dat we vandaag geen solidariteit organiseren
in de muntunie. Maar de solidariteit die tot stand komt is
het resultaat van moeizame onderhandelingen tussen regeringsleiders.
Solidariteit zit niet als een ex ante automatisme
ingebakken in het Europese weefsel, ze komt ex post
tot stand. Dit heeft nadelen. Solidariteit ex post organiseren
is polariserend. Bovendien is ex post solidariteit duurder
dan ex ante solidariteit want ex ante solidariteit verhindert
dat de schade oploopt. Risico’s centraliseren of herverzekeren
in een muntunie is een zaak van gezond boerenverstand:
voorkomen is beter dan genezen.
Een moeilijk puzzel
U denkt nu ongetwijfeld: hoe rationeel ook, dit is hopeloze
political fiction. Er heerst diep wantrouwen, verzet tegen
het delen van middelen op het Europese niveau, en vrees
dat we hangmatten eerder dan werkloosheidsverzekerinEuropa
zal geen federale
begroting ontwikkelen zoals
de VS of Canada
gen zullen subsidiëren. We staan inderdaad voor een paradox:
de Verenigde Staten consolideren zwakke solidariteitsmechanismen
in de staten met solidariteitsmechanismen
op het federale niveau; de EU slaagt er niet in om sterke
solidariteitsmechanismen binnen de lidstaten te ondersteunen
met ex ante solidariteit op het Europese niveau, en
creëert zo een instabiele muntunie. Politiek gaat het om
een moeilijke puzzel: het zou in ieders voordeel zijn dat we
‘gelijk oversteken’ in het delen van soevereiniteit en het
delen van risico’s; maar hoe doe je dat als je elkaar niet vertrouwt
en denkt dat je steeds meer greep op je eigen nationale
situatie verliest? Dat laatste vormt de kern van het
debat: de Europese Unie is synoniem geworden met verlies
aan invloed, verlies aan ‘greep op de situatie’. Als we niet
bereid zijn risico’s en soevereiniteit te delen, zullen we
steeds meer ‘greep op onze eigen situatie’ verliezen. Risico’s
en soevereiniteit moeten gedeeld worden om effectief
beleidsvermogen te heroveren. De inzet is dat nationale
beleidsmakers zo sterker worden, eerder dan zwakker.
Europese Pijler van Sociale Rechten
Hierboven stelde ik dat het logisch is dat de Europese Unie
eisen zou stellen aan de kwaliteit van de werkloosheidssystemen
in de lidstaten. In welvaartsstaten zijn werkloosheidsuitkeringen
de spreekwoordelijke neus van de
kameel: of ze een goede schokdemper zijn, hangt ook
samen met zaken als de kwaliteit van het activeringsbeleid,
en de hoogte van het netto-inkomen dat mensen
kunnen verdienen aan de onderkant van de arbeidsmarkt.
Het gaat om een cluster van principes waar werkloosheids-
en werkgelegenheidsbeleid op een coherente
manier moet aan beantwoorden. Dit onderlijnt een bredere
vaststelling: het is nodig een basisconsensus te ontwikkelen
over wat het Europese sociale model inhoudt.
Terwijl de zoektocht naar een heldere omschrijving van
‘het Europese sociale model’ tien jaar geleden nog kon
afgedaan worden als een nuttige maar niet echt noodzakelijke
oefening, is dit vandaag een existentiële kwestie
geworden voor de Unie.
Zijn er perspectieven om aan dergelijke consensus te werken?
In maart heeft de Europese Commissie een brede
raadpleging gestart en een eerste voorlopige omschrijving
gepresenteerd van wat de ‘Europese Pijler van Sociale
Rechten’ moet worden. Dit initiatief maakt deel uit van
de werkzaamheden van de Commissie in opvolging van
het Verslag van de vijf voorzitters van de Europese instellingen
over de voltooiing van de muntunie, dat in 2015
gepubliceerd is. Het initiatief voor de pijler is gericht op
Risico’s herverzekeren
is een zaak van gezond
boerenverstand
de eurozone, maar andere lidstaten kunnen instappen als
zij dat willen. De terminologie ‘rechten’ is wel enigszins
verwarrend, omdat het in essentie gaat om benchmarking
van het sociale beleid in de lidstaten. Heel wat beleidsgebieden
komen aan bod, gegroepeerd in drie hoofdthema’s:
gelijke kansen en toegang tot de arbeidsmarkt; billijke
arbeidsvoorwaarden; adequate en duurzame sociale
bescherming en toegang tot essentiële diensten van hoge
kwaliteit.
Een breed debat over een dergelijke ‘pijler van sociale
rechten’ kan bijdragen tot de noodzakelijke basisconsensus.
Opdat dit initiatief impact zou hebben, lijken drie voorwaarden
belangrijk. Ten eerste, moet een pijler van sociale
rechten uiteindelijk deel uitmaken van overleg tussen politieke
leiders en sociale partners op het hoogste niveau.
Zoals de EU zich voorzien heeft van een ‘fiscal compact’,
zou er op het hoogste niveau ook een ‘sociaal pact’ moeten
afgesproken worden. Ten tweede, lijkt het me aangewezen
een onderscheid te maken tussen domeinen waarin
op basis van bestaande Europese bevoegdheden effectieve
rechten, in de juridische betekenis van het woord, tot
stand kunnen komen (zoals arbeidsvoorwaarden) en domeinen
waar de Unie over minder bevoegdheden beschikt. In
domeinen waar de Unie wetgevend kan optreden mag het
wetgevende initiatief niet in verdrukking geraken; in
domeinen waar dat minder evident is, kan wel een indringende
benchmarking van instrumenten en resultaten georganiseerd
worden, die verder gaat dan wat nu bestaat in de
diverse coördinatieprocessen. Ten derde, denk ik dat dit
initiatief op een bepaald ogenblik uitdrukkelijk gekoppeld
moet worden aan ‘hardere’ initiatieven zoals de voorbereiding
van een Europees stabilisatie-instrument (waar het
verslag van de vijf voorzitters het ook over heeft, zij het in
vage bewoordingen); daardoor zou de politieke gevoeligheid
en betekenis ervan veel groter worden.
Wederkerigheid
Mijn pleidooi is gebaseerd op wederkerigheid: een solidaire
verzekering van risico’s met strenge eisen waar de verzekerden
moeten aan voldoen. Een Europese toepassing
van ‘voor wat hoort wat’, zo u wil. Wederkerigheid is echter
een iets rijker begrip. Wederkerigheid is het cement van
welvaartsstaten. Het komt er op neer ‘voor wat hoort wat’
in de juiste dosis toe te passen: ‘voor wat hoort wat’ kan
verworden tot een hardvochtig mantra, zonder oog voor
het feit dat mensen ook recht hebben op mededogen. Een
overdosis leidt ook tot een allesoverheersend wantrouwen,
waarbij een obsessie voor moral hazard (oneigenlijk
gebruik van verzekeringen) blind maakt voor de voordelen
van onderlinge verzekeringen. Zoals wederkerigheid het
cement is van welvaartsstaten, moet wederkerigheid ons
inspireren voor de Europese Unie.
Zo zouden we het wederkerigheidsprincipe ook moeten
toepassen op de lopende debatten over grensoverschrijdend
verkeer. De Nederlandse regering klaagt terecht over
misbruik van detachering naar Nederland van werknemers
Oost- en Centraal-Europa, omdat dit het Nederlandse
sociale bestel ondermijnt. Tegelijkertijd heeft Premier Rutte
gezegd dat er veel goeds zat in de eisen van David Cameron;
Cameron wil Europeanen die in het Verenigd Koninkrijk
als werknemer aan de slag zijn en géén gebruik maken
van detachering kunnen uitsluiten van Britse sociale voordelen.
De Nederlandse positie komt er op neer dat men
zelf graag van twee walletjes zou eten: Polen die hier werken
moeten bijdragen betalen voor het Nederlandse sociale
bestel; maar dezelfde Polen moeten niet denken dat ze
zomaar alle sociale voordelen kunnen krijgen die Nederlandse
werknemers krijgen. Dat schendt niet alleen een elementair
principe van wederkerigheid, het maakt het moeilijker
om een verstandig compromis te vinden met de Oosten
Centraal-Europese regeringen over de detacheringskwestie.
De Nederlandse positie komt
er op neer dat men zelf graag
van twee walletjes zou eten