Lezing Universiteit Gent


Download presentation in PDF

2018-03-07_Presentatie_Solidariteit_UGent

Solidariteit: een kostbaar goed Frank Vandenbroucke (UvA) Studium Generale Faculteit Geneeskunde en Gezondheidswetenschappen UGent 7 maart 2018 Structuur • Solidariteit dient ons eigen belang – onzekerheid verzekering rechtvaardigheid ongelijkheid herverdeling Eigen verantwoordelijkheid Het cement van de welvaartsstaat eigenbelang: collectieve verzekeringen Waarom sociale zekerheid? •menselijke kortzichtigheid (pensioen) •onzekerheid vs verzekerbaar risico •falende verzekeringsmarkten (‘averechtse’ risicoselectie) •Drie voorbeelden: –Uitkeringen bij ziekte –Pensioenen –De Europese Muntunie •Verzekeringsmechanismen gemotiveerd op basis welbegrepen eigenbelang zijn ‘zwakke solidariteit’ (?) Inkomensvervangende uitkeringen Efficiëntie-argument voor zekerheid: door overheid verplichte risico-pooling is Pareto- verbetering t o v vrije concurrentie Nick Barr The Economics of the Welfare State Welbegrepen dus maar ook over risicoprofielen Nobelprijzen economie 2000 Akerlof Stiglitz Spence ‘asymmetrische informatie’ Moral hazard (gedragsverandering; misbruik) Pensioenen Rente in plaats kapitaal: het ‘risico om lang te leven’ binnen generaties Interessant iedereen Laaggeschoolden subsidiëren hooggeschoolden Verzekering economische financiële demografische schokken tussen ‘Vaste prestatie’ ‘vaste bijdrage’ ‘Musgrave regel’ Laaggeschoolden/hooggeschoolden Minima maxima Loopbaan eerder dan leeftijd als spil EMU moet ‘verzekeringsunie’ (stabiliteit) Muntunies centraliseren risico’s met oog stabiliteit: Spreiding (pooling) Gunstige externe effecten (vaccinatie) ‘verzekeringsunie’: Goede nationale werkloosheidsverzekering ieders Herverzekering Paradox: VSA consolideren zwakke solidariteitsmechanismen staten federale niveau; EU lukt er niet sterke ondersteunen solidariteit niveau Externe Technische puzzel: organiseren geen tegengaan … Politieke Bindende afspraken  soevereiniteit Wantrouwen Obsessie moral (misbruik) die verhindert ze aan pakken rechtvaardigheid: De kwetsbaarheid verzekeringsargument: voorspelbaarheid Verzekeringsargument (‘wederzijds voordeel’) stopt daar Een moreel uitgangspunt: onrechtvaardig mensen benadeeld worden (t anderen) eigenschappen omstandigheden waarvoor zelf verantwoordelijk Als gevolg ‘eigen verantwoordelijkheid’ (voorbeeld: verdeling erfenis) Onderscheid ‘herverdeling’ ‘verzekering’ (voor sommigen: ‘solidariteit’ versus ‘verzekering’/ ’zwakke solidariteit’): Zuivere verzekering: gelijke & (op voorhand ‘netto-winnaars’/’netto-verliezers’) Herverdeling: verschillende (voorspelbare ‘netto-winnaars’ ‘netto-verliezers’) Historiek: ‘verantwoordelijkheidsgevoelig gelijkheidsdenken’ spoor Rawls Rawls: inkomen vermogen per se uitgelegd (gerechtvaardigd) kunnen Rawls’s ‘sluier der onwetendheid’ leidt tot ‘verschilprincipe’ (maximin): ‘Zorg ervoor dat maatschappelijke positie minst bevoordeelde groep zo mogelijk is’ Ongelijkheden waar ( G A Cohen: alleen ongelijkheden gerechtvaardigd worden) klemtoon verantwoordelijkheid: kritieken grenzen valkuilen Kritiek: maken wel echt ‘vrije keuzes’? (Mounk) Opgelet: algemene nut (‘externe effecten’) Grens: noodzaak mededogen ouders kinderen kansen wie zwak staat sterk Normatief: wederkerigheid (‘wie kan bereid iets dragen’) Institutioneel: verzekeringstechniek verweven: Binnen domeinen: risicosolidariteit minima Tussen ‘nuttige’ domein-specifieke Mattheüseffecten?